Orgelbouwers in Drenthe

Johann Christoff Scheuer (27 december 1776 te Emlichheim - 12 februari 1854 te Zwolle)

Scheuer wordt geboren in Emlichheim  op 24 janauari 1773 in een gezin van negen kinderen. De vader van het gezin was Johann David Scheuer (Fürstenau 1745 - 16 juli 1826 Kampen) (06) (12)en de moeder was Clara Suzanna Elizabeth Sniedt overleden op 30 juli 1816 (68-jaar) in Smilde. (11)
In het Drents Archief is er een notariele akte uit 1816 van het echtpaar (Drents Archief 0114.03 Aktenummer 10 Registratiedatum 1816)

Kinderen: (03)
  1. Johan Christoff Schreuer ~ 24.01.1773 in Emlichheim
  2. Johan Philip Scheuer ~ 16.10.1774 in Emlichheim
  3. Wilhelmina Scheuer~ 26.03.1779 in Emlichheim trouwt op 9 november 1806 met Hermannus van Tongeren. Erachter vermeld: attestatie naar Mastenbroek (07). Op 5 september 1812 wordt in Zwolle er een geboorte gemeld. Overleden 21-02-1829 te Zwolle. (13)
  4. Wilhelm Scheuer~ 02.03.1781 in Emlichheim Hij wordt predikant trouwt met Hermanna Ruitman. Op 1 december 1814 wordt de geboorte van een kind gemeld. (09) Hij overlijdt op 17-11-1857 in Westzaan. (21)
  5. Ernst August Scheuer~ 13.12.1782 in Emlichheim. Hij komt zeer waarschijnlijk terecht in Langeraar en is daar broodbakker. Op 24-09-1829 geeft hij de geboorte door van Sophia Christina (14). Hij overlijdt op 21-11-1835 in Sloten (Noord-Holland) (16)
  6. Johanna Scheuer~ 07.01.1785 in Emlichheim trouwt op 4 juni 1813 met Martinus Everhardus van der Wal. De vader van Johanna heeft hier als beroep 'chirurgien'. (08)
  7. Johanna Elisabeth Scheuer~ 03.02.1786 in Emlichheim Deze zus is overleden in Kampen op 23 juni 1858. (19)
  8. Sophia Scheuer~ 24.08.1788 in Emlichheim. Deze zus woont later in Smilde en trouwt daar op 12 mei 1811 met de timmerman Albert Otten Brunsting. De oudste zoon van de vijf kinderen is in 1830 ook timmerman. Zie ook de persoonskaart uit de Volkstelling van 1830 deel 1 en  deel 2. Zij overlijdt te Smilde op 01-11-1867. (20)
  9. Christina Scheuer~ 22.05.1791 in Emlichheim Ook Christina komt in Smilde terecht en trouwt in 1816 met George Albrecht Grosman. beroep vader van Christina: genees- heel- en vroedmeester (10)
    Drents Archief 0114.06 Aktenummer 158 Registratiedatum 1825 Akteplaats Assen Jaar: 1825 Soort: Verkoop van roerend goed. Zij overleed op 04-12-1833 in Assen. (15)

1792: Johann Christoff wordt aangenomen als lidmaat in de kerk: 'Den 2. April 1792 voor Paaschen, heev Pastor Frantzen tot Ledematen aangenomen: Jan Kristof Scheuer. Emlenkamp, van Lutersche Ouders. [Konfirmiert]'
1801: 'den 26 Maart met attestaat vertrokken na Coevorden' (02)

In Coevorden gaat hij werken bij de meubelmaker Eek.
In 1803 trouwt hij met de dochter van zijn werkgever Johanna Henderika Eek. Zij is geboren in februari 1785 in Coevorden. (Doopregister Coevorden 11, archiefnummer 0176.01, inventarisnummer 11, aktenummer 11) (01)

In 1807 komt Scheuer voor in de lijst 'Inlandsche knegten art. 32 2de afdeling' als 'Johan Christoffel Scheuyer timmermansknegt'. Blijkbaar had hij zich toen nog niet zelfstandig gemaakt. (05)

Klik op de afbeeelding voor een vergroting

In 1808 staat hij in de aparte rubriek 'Mes- of instrumentmaker art 31 2de afdeling'. 'feb 24 N 115 Johan Christoph Scheuj(y)er te Coevorden'. (05)

Klik op de afbeelding voor een vergroting.

In 1809 staat hij onder de rubriek 'Instrumentmaker, .... vijf personen? .... art 31'. '1809 ... 296 Johan Christoff Schuijer alhier' (05)

Klik op de afbeelding voor een vergroting.

In het Patentboek van 1809 van Coevorden wordt Scheuer als 'Schuj(y)er (Christoff)' genoemd met als beroep als orgelmaker, net boven het bedrijf van zijn schoonvader. (04)


In Coevorden worden acht kinderen geboren, waarvan er vier in Coevorden overlijden. Van de op 2 april 1809 geboren tweeling is alleen van Berend Jan een overlijden aangetekend.


Scheuer was van 1812-1823 organist van de Grote kerk in Coevorden. Hij staat niet door een benoemingsbesluit als organist aangegeven. Uit de opgave van zijn beroep in 1815 (Aangifte Jan Eek) en 1818 (aangifte Henderika), blijkt dat hij organist was te Coevorden.
Bij de aangiftes van 1812 en 1821 staat hij vermeld als orgelmaker.

Vanuit Coevorden bouwt Scheuer zijn eerste orgels : Dalfsen (1808), Hardenberg (1819) en Ommen (1821).
Onderhoudswerk in Drenthe doet hij uiteraard aan het orgel waar hij organist is: Coevorden. En verder in Meppel (1827) en Anloo (1816-1820).

In 1823 verhuist hij naar Zwolle vanwege de opdracht om een orgel te bouwen voor de Broerenkerk in Zwolle. Daar worden nog 3 kinderen geboren.

In Drenthe staan twee Scheuer-orgels, die zijn gebouwd na zijn vertrek uit Coevorden Zwolle: Voor Hoogeveen (1843) en Dalen (1850) bouwde hij nieuwe orgels.
In 1995 kwam in Gasselte een deel van een binnenwerk (Hoofdwerk) terecht van een tweeklaviers orgel dat Scheuer bouwde voor Woudsend in 1837. In 1938 maakten Bakker & Timmenga een nieuw orgel achter het front van Scheuer. Het Schuer-orgel werd opgeslagen. In 1950 werd de lade en het pijpwerk van het hoofdwerk gebruikt voor het orgel van de Gereformeerde Kerk in Kollumerpomp. In 1973 kocht men in Kollumerpomp een ander orgel en werden de lade en het pijpwerk van het hoofdwerk uit Woudsend weer opgeslagen bij Bakker & Timmenga. Tenslotte werd het in 1995 in Gasselte voor de tweede keer hergebruikt.

Scheuer wordt bij de orgelbouw geholpen door een aantal van zijn kinderen. Als Scheuer ouder wordt voeren de kinderen steeds meer werkzaamheden uit en trekt Johann Christoff zich langzamerhand terug.
Op 12 februari 1854 overlijdt Johann Christoff Scheuer in Zwolle. (18)Johanna Henderika Eek is dan al overleden. Zij overlijdt op zaterdag 24 februari 1849 op de leeftijd van 67 jaar in Zwolle (17)

Zijn kinderen zetten het bedrijf in eerste instantie voort maar vertrekken in 1858 naar Port Natal (Zuid-Afrika). Hiermee komt een einde aan de orgelmakerij Scheuer.

 

Bronnen:

  1. www: Drents Archief https://www.drentsarchief.nl/onderzoeken/genealogie/
  2. www: https://gedbas.genealogy.net/person/show/1151055395 (25-02-2023)
  3. www: https://www.online-ofb.de/famreport.php?ofb=emlichheim&ID=I14013&nachname=Schreur&lang=de (25-02-2023)
  4. Drents Archief: 0116 Burgerlijk bestuur van de stad Coevorden 473 Stukken betreffende de aanmelding en afgifte van patenten 1809
  5. Drents Archief: 0116 Burgerlijk bestuur van de stad Coevorden 469 Register van afgegeven akten van patent; 1806-1809
  6. www: https://www.genealogieonline.nl/stamboom-kippenbroek/I3213.php
  7. Drents Archief Registratienummer 58 Aktenummer 0176.01 Akteplaats KloosterveenTrouwregister Kloosterveen 58 Opmerking Religie: hervormd Datum aangifte: 09-11-1806
  8. Collectie Overijssel: Collectie Overijssel Archief 0123 Registratienummer 14554 Aktenummer 59 Registratiedatum 04-06-1813 Akteplaats Zwolle registers van huwelijken en echtscheidingen Opmerking: doopdatum bruidegom 07 11 1792; doopdatum bruid 03 02 1786; bruidegom wonende te Kampen; bruid wonende te Zwolle
  9. Collectie Overijssel Archief 0123 Registratienummer 15367 Aktenummer 104 Registratiedatum 02-12-1814 Zwollerkerspel, registers van geboorten
  10. Drents Archief 0166.027 Registratienummer 1816 Aktenummer 9 Registratiedatum 05-05-1816 Akteplaats Smilde Huwelijksregister Smilde 1816
  11. Drents Archief 0167.027 Registratienummer 1816 Aktenummer 30 Registratiedatum 30-07-1816 Akteplaats Smilde Overlijdensregister Smilde 1816
  12. Collectie Overijssel 0123 Registratienummer 7934 Aktenummer 186 Registratiedatum 18-09-1826 Akteplaats Kampen registers van overlijdens Opmerking ouders niet vermeld
  13. Collectie Overijssel Archief 0123 Registratienummer 15276 Aktenummer 87 Registratiedatum 24-02-1829 Akteplaats Zwolle registers van overlijdens Opmerking ouders niet vermeld
  14. Erfgoed Leiden en Omstreken Archief 151.1.03 Registratienummer 3 Aktenummer 54 Registratiedatum 24-09-1829 Akteplaats Ter Aar Archiefnaam: Archief van de ambtenaar van de Burgerlijke Stand van Ter Aar, 1811-1960 (1990), Dee... Geboorteakten 1823-1832
  15. Drents Archief 0167.002 Registratienummer 1833 Aktenummer 31 Registratiedatum 06-12-1833 Akteplaats Assen Overlijdensregister Assen 1833
  16. Noord-Hollands Archief Aktenummer 81 Registratiedatum 24-11-1835 Akteplaats Sloten
  17. Collectie Overijssel 0123 Registratienummer 15283 Aktenummer 60 Registratiedatum 26-02-1849 Akteplaats Zwolle registers van overlijdens
  18. Collectie Overijssel 0123 Registratienummer 15285 Aktenummer 78 Registratiedatum 14-02-1854 Akteplaats Zwolle registers van overlijdens
  19. Collectie Overijssel 0123 Registratienummer 7944 Aktenummer 214 Registratiedatum 26-05-1858 Akteplaats Kampen registers van overlijdens
  20. Drents Archief 0167.027 Registratienummer 1867 Aktenummer 90 Registratiedatum 02-11-1867 Akteplaats Smilde Overlijdensregister Smilde 1867
  21. Noord-Hollands Archief Aktenummer 70 Registratiedatum 17-11-1857 Akteplaats Westzaan