Dwingeloo, Gereformeerde kerk

Kerk
De Gereformeerde kerk van Dwingeloo is gesticht op 27 maart 1835.


Foto (10)



Geluidsopnamen Geert Jan Pottjewijd d.d. 2 november 2023

 - J.S. Bach (1685-1750): Fuga in G BWV 576 Registratie: Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8',  Roerfluit 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur Pedaal: Subbas 16',  Fluit 8', Pedaakoppel
 - Piet Rippen: Koraal, variaties en finale over 't Jaar heeft haast zijn loop volbracht
Koraal: Manuaal I Prestant 8' Pedaal: Subbas 16', Open Fluit 8'
Variatie 1: Manuaal II Holpijp 8', Roerfluit 4'
Variatie 2: Manuaal I Prestant 8, Roerfluit 8' Manuaal II: Holpijp 8', Roerfluit 4' Pedaal: Subbas 16', Open Fluit 8'
Variatie 3: Manuaal II: Roerfluit 4, Prestant 4'
Variatie 4: Manuaal I: Prestant 8', Octaaf 4'
Variatie 5: Manuaal II: Holpijp 8', Gamba 8' Pedaal: Subbas 16'
Variatie 6: Manuaal II: Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur Pedaal: Subbas 16', Open Fluit 8, Pedaalkoppel
Koraal: Manuaal II: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur, Trompet 8' Pedaal: Subbas 16', Open Fluit 8, Fagot 16' Pedaalkoppel

Orgel

1896: Blijkbaar wordt voor de zangnummers een harmonium gehuurd. In de kerk is nog geen orgel aanwezig.

Provinciale Drentsche en Asser courant 27-11-1896

1901: Plaatsing van een orgel door J. Proper uit Kampen. (1)

Provinciale Drentsche en Asser courant 29-06-1901, 23-07-1901

1908: Plaatsing door Proper van een nieuw orgel met kegelladen. Misschien was het in 1901 geplaatste orgel tweedehands of een harmonium.


Provinciale Drentsche en Asser courant 21-01-1908

1922: Restauartie van het orgel. Toegevoegd worden een Violoncel 8' en een Viola da Gamba 8'. De Bourdon 16' wordt verbeterd en het orgel krijgt een nieuwe windlade.


Provinciale Drentsche en Asser courant 20-02-1922

1924: Reparaties door H. Thijs uit Harenermolen

1929:
Schoonmaak door H. Thijs.


Provinciale Drentsche en Asser courant 09-11-1933

1938: Op 17 mei vraagt de kerkenraad aan Reil om met een voorstel te komen voor een schoonmaak. Op 31 mei komt Reil met een voorstel van bijna F1000,= (blz. 01 en 02) en stelt het volgende voor:
 - Schoonmaak en verhelpen van diverse gebreken
 - Pijpen opvormen, intornatie en stemmen
 - Registerknoppen en plaatjes vervangen
 - Afregelen klavier
 - Nieuwe windmachine
 - Toevoegen van een trompet 8' op aparte windlade of ipv. de huidge fluit 4'
 - Toevoegen van een vrij pedaal met de baskant van de Bourdon 16' van het manuaal. De discant blijft gehandhaafd op het manuaal. Pedaalkoppel
 In een brief van 10 augustus schrijft de kerkenraad aan Reil dat ze niet ingaan op het voorstel van Reil. Wel dient Reil langs te komen voor stemmen en kleine reparaties.


Provinciale Drentsche en Asser courant 15-12-1938

1941: In een brief van 11 januari schrijft de kerkenraad dat er voor een restauaratie van het orgel ook offerte in aangevraagd bij een andere orgelmaker en of Reil zijn offerte uit 1938 kan heroverwegen.(09)
Op 28 januari schrijft Reil een nieuw voorstel met een restauratie voor F500,=. De volgende werkzaamheden worden o.a.  voorgesteld:
 - schoonmaak
 - Hinderlijke rammel mechaniek verhelpen
 - Pulpeten vervangen door een koperen plaat
 - Blaasbalg winddicht maken
 - Herintonatie en Bourdon 16' goed sprekend maken
 - Fluit 4'- vervangen door een Mixtuur/Cornet
Op 24 februari schrijft de kerkenraad een brief aan Reil, dat het voorstel is geaccepteerd.  Op 3 maart bedankt Reil voor het verlenen van de restauratieopdracht. Op 8 maart schrijft de kerkenraad een brief met de dispositie van van het orgel en een vraag hoe het logies te regelen. Ook vermeld men dat de de Octaaf 4' van een registerplaatje "Prestant 4'" is voorzien, omdat me geen goed plaatje voorhanden had.
Op 17 april schrijft Reil dat hij de restauratie wil beginnen op de volgende maandag. Op 19 mei zijn de werkzaamheden in elk geval afgerond. Reil schrijft dan een briefje als begeleiding van de nota.
Op 12 juni bedankt H. Geuchies voor de ontvangen Hfl 25,=. Dit is een evenredig deel van de beloofde 10% provisie. Het orgel functioneert goed, alleen schiet de koppeling wel eens los en zijn enkele cornetpijp ontstemd. Direct na de ingebruikname over enekele dagen stuurt hij een bericht naar "De Standaart".
Op 9 september meldt H. Geuchies dat het het orgel goed bevalt maar heeft nog wel een aantal opmerkingen: De windmotor bromt, de koppel schiet regelmatig los, loszittende naamplaatjes. Ook vraagt hij naar zijn 10% provisie.
Op 24 november schrijft H. Geuchies of Reil kan langs komen vanwege het piepen van de windmotor.(09)

Dispositie:
Bourdon 16'
Prestant 8'
Holpijp 8'
Gamba 8'
Cello 8'
Octaaf 4'
Octaaf 2'
Mixtuur  
Octaafkoppel  


Provinciale Drentsche en Asser courant 29-04-1942

1951: Er zijn plannen om het orgel te verplaatsen. Zie brief vanuit de kerkenraad d.d. 07-03-1951. Ook wordt geïnformeerd naar de kosten van een vrij pedaal en plaatsing van het orgel in een nis. Op 14 maart 1951 beantwoord Reil de brief en geeft aan dat verplaatsing van het orgel F 780,= gaat kosten. Voor het toevoegen van een pedaal geeft hij 3 mogelijkheden: aangehangen (F 1015,=), Transmissie van de Bourdin 16' van het manuaal (F 1739,=) en een volledig vrij pedaal met een Subbas 16' (F 3340,=) Het plaatsenb van een orgel in een nis wordt sterk ontraden.(09)


Provinciale Drentsche en Asser courant 28-04-1951

1952: In een brief d.d. 16 februari 1952 vraagt de kerkenraad aan Reil naar het orgel te komen kijken vanwege vaak voorkomende problemen.
Op 7 april komt het antwoord van Reil. Naast de onderhoudswerkzaamheden stelt hij ook voor om de Gamba 8' om te bouwen tot een Nasard 2 2/3'

Dispositie zoals door door werknemer Baardewijk van Reil genoteerd in 1952:
Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Gamba 8', Cello 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Mixtuur/Cornet

Het oude orgel in het vorige kerkgebouw
Foto boven: Reliwiki (04)



1953: De kerk wordt aanmerkelijk verbouwd. Reil geeft in een brief van 14 september aan dat hij nog een keer in de kerk wil kijken als alle werkzaamheden zijn voltooid of het orgel genoeg capaciteit heeft voor de vergrote kerk. Hij stelt voor een trompet 8' toe te voegen Kosten F1100,=). In een brief van 24 september 1953 bevestigt Reil de restauaratie en geeft aan dat hij conform het aanbod van 10 september voor F 1286.= het orgel gaat restaureren. De week daarop zullen delen van het orgel worden gedemonteerd en meegenomen naar de wekplaats in Heerde. Ook bevat het aanbod een post voor het maken van een vrij pedaal met de Bourdon 16.= van het manuaal voor F 950,=
De volgende werkzaamheden worden tenslotte uitgevoerd:
 - Algehele schoonmaak
 - Vlakken van de ventielen en opnieuw beleren
 - Restauratie walsbord en vernieuwen trekdraden en trekarmen
 - Klaviatuur opnieuw invoeren en lopend maken
 - Verbeteren handpomp(09)

1974: Er is sprake van uitbreiding van het orgel met een (vrij) pedaal. Zie brief van Reil d.d. 1 apil 1974(09)

Ca. 1980: Orgel afgebroken en pijpen bij opbod verkocht. (02)

1981: Bouw van een nieuwe kerk. In de kerkzaal zijn ongeveer driehonderd zitplaatsen. Door een schuifwand te openen naar een belendende ruimte kunnen daaraan nog een kleine honderd plaatsen toegevoegd worden. Het orgel uit de oude kerk verhuisde niet mee naar de nieuwe ruimte, maar werd afgebroken. Lange tijd werd een electronicum gebruikt, totdat de kerk een legaat kreeg met als bestemming een nieuw orgel.

1982:
Op 10 februari vraagt de Orgelcommissie aan Reil of zij het orgel uit de oude kerk kunnen demonteren.
Het oude orgel wordt door Reil gedemonteerd. Zie stembrief uit die tijd. (09)
Op 8 maart 1982 brengt Reil een offerte (blz. 01, 02, 03, 04) uit voor een nieuw orgel in de nieuwe kerk

1989: Erfenis van de vroegere predikant Ds. Bremmer

Reformatorisch Dagblad, 29 april 1989, p. 2

1991: Er werd geen adviseur benoemd. Ten aanzien van de stijl van het te bouwen instrument waren de opdrachtgevers en de organisten het er over eens dat het een gewoon, modern orgel moest worden zonder duidelijke relatie met een historisch orgeltype. Bovendien lieten de organisten weten het op prijs te stellen wanneer de dispositie niet zoveel tongwerken zou bevatten. Stemmen kost tijd en is lastig. Aan de firma A. Nijsse & Zonen uit het Zeeuwse Wolphaartsdijk werd vervolgens de opdracht verleend voor de bouw van een orgel met twintig stemmen. Op vijf juli 1991 kon het in gebruik worden genomen. Het werd bij deze gelegenheid bespeeld door de plaatselijke organisten en door orgelmaker René Nijsse, terwijl ook de zangvereniging "Halleluja" acte de présence gaf. Een officiële eindkeuring werd niet nodig geoordeeld. Het nieuwe instrument is een balustrade-orgel met de klaviatuur aan de linker zijkant. Van de beide manualen is het tweede manuaal in feite een "Dwarswerk", dat dwars in het linker deel van de kas, boven de klaviatuur is geplaatst. In het achterste deel van de kas vinden we het pijpwerk van het Pedaal, met uitzondering van de Fagot, die op de lade van het Hoofdwerk is geplaatst. Van het pijpwerk bevat het front dertig procent tin, het pijpwerk op de laden vijftien procent tin. De orgelkas is gemaakt van massiefblank eikenhout.

 dwinggk.jpg (24822 bytes)

Dispositie:
Hoofdwerk   Nevenwerk   Pedaal  
Bourdon 16' Holpijp 8 Subbas 16'
Prestant 8' Gamba 8' Open fluit 8'
Roerfluit 8' Prestant 4' Fagot 16' 
Octaaf 4' Roerfluit 4'    
Fluit 4' Nasard 2 2/3'    
Quint 2 2/3' Fluit 2'    
Octaaf 2' Sesquialter II    
Cornet V        
Mixtuur III-IV        
Trompet 8'        
 dwinggk1.jpg (24994 bytes)


Berichtje uit Kerk en muziek 1992-04 van de VOGG

Artikel in de mixtuur nr. 76 1994


Organisten:

Jan Wiechers (1949-1999)


Meppeler Courant 1999-05-21 Klik op de afbeelding voor een vergroting


Uit een boek over de Gereformeerde kerk in Dwingeloo (klik op de afbeelding voor een vergroting)

Bronvermelding:

  1. Aantekeningen van Mr. Arie Bouwman uit Eelde
  2. Boek "Herziene en uitgebreide werklijst Properorgels" door Roel Walsma april 2011
  3. Boek: Jan Proper (1853-1922) door Roel Walsma
  4. www: http://reliwiki.nl/index.php?title=Dwingeloo,_Bruges_26_-_Gereformeerde_Kerk_%281842_-_1981%29
  5. www: http://reliwiki.nl/index.php?title=Dwingeloo,_Bruges_26_-_Gereformeerde_Kerk
  6. Tijdschrift: de Mixtuur 76 januari 1994 Kroniek
  7. Tijdschrift: De Orgelvriend 1991/11 Orgelbouwnieuws
  8. Tijdschrift: Organist en eredienst 1992/01 Nieuwe orgels door Bert Wisgerhof
  9. Archief orgelmaker Reil
  10. Boek: G.J. Kok Vaak was het ploegen op de rotsen blz. 273