Meppel, Grote of Mariakerk

Informatie over de kerk


De kerk van Meppel in de eerste helft van de 18e eeuw door Cornelis Pronck. De koorzijde is nog niet gemoderniseerd.



Ansichtkaarten, links beschreven in 1906 en rechts in 1935


Ansichtkaarten, beschreven in 1950 en 1947

Voorgeschiedenis

1516
Uit een stichtingsbrief uit het jaar 1516 blijkt dat in de toenmalige kapel een orgel aanwezig is. Elke zaterdagmorgen tijdens de vroegmis deden twee priesters dienst en bespeelde de schoolmeester-organist het orgel. (18)

1664
In 1664 wordt het salaris van 266,- over een periode van drie jaar en drie maanden uitbetaald aan organist Willem Leemcuyl. Er staat dus een orgel in de kerk. Over het orgel zijn geen gegevens bekend.

1700-1711: In het jaar 1700 ontvangt het kerspelbestuur van kerkelijke zijde het verzoek een nieuw orgel te bouwen in de Mariakerk.
Het kerspelbestuur verzoekt de elf 'rotmeesters' (een 'rotmeester' is het hoofd van een bepaalde stadswijk/rot) hun oordeel hierover te geven. Alle stemgerechtigde inwoners van elk rot worden op 8 januari 1700, tijdens een bijeenkomst in de Mariakerk geraadpleegd.
De uitkomst van deze stemming is als volgt: zeven 'rotmeesters' stemmen voor de aanschaf van een nieuw orgel, mits de ingezetenen niet extra belast behoeven te worden, twee 'rotmeesters' willen eerst een opgave zien van de kosten, één stemt tegen en één 'rotmeester' onthoudt zich van stemming. Op grond hiervan besluit het kerspelbestuur tot aanschaf en betaling vanuit de gemeentekas. Een commissie onderzoekt de financiële mogelijkheden en ontwerpt plannen voor de bouw van een groot en een klein orgel. (Waarschijnlijk wordt hier een orgel met Hoofd- en Rugwerk bedoeld). Deze commissie is tot 1711 bezig om de financiën rond te krijgen. (27)

1712: Op 9 januari wordt met algemene stemmen door het kerspelbestuur van Meppel besloten tot de bouw van een 'bequaem' orgel. De bouw van het orgel zal uit de gemeentekas worden betaald zonder de burgerij extra te belasten.
De schulte van Meppel Hendrik Schickhart (1678-1720) schrijft op 17 juli aan orgelbouwer Jan Harmens Kamp een brief waaruit blijkt, dat een aantal orgelmakers offerte gemaakt hebben voor de bouw van een nieuw orgel.

Klik op de afbeelding voor een vergroting

 "Meppel den 17 julij 1712

Monsr.
Nadat Uwe. en verscheidene andere Orgelmakers de goedheid hebben gehad aen Scholtes en Vol magten van Meppel diverse bestecken en modellen tot een te makene Orgel in hunne Kercke ter hand te stellen ook de moyte gelieven te nemen van dese Kercke te komen besigtigen, en soo mondelijk als schriftelijk daarover te berigten; soo is 't dat Scholtes en Volmagten hen over alle d'overgeleverde bestecken en gegeven consideratien hebbende geinformeerd, ten laesten sijn overeen gekomen, om alhijr in de Kercke een Orgel na het besteck en model van Arp Schnitger te laten maken, met die veranderinge dat het manuael door een dulciaen van 16 voet sal worden vermeerderd, en de puystertreder, kolen en keersen art: ii, van het besteck tot laste der besteders gesteld, niet tot laste van Beste(ste)deren, maer ten laste van den aannemer sal komen, en aldewijl Scholtes en Vol magten voornemens sijn, om dit orgel door den geenen, welke het selve aldus voor de minste prijs presenteerd te verveerdigen, te doen maken, soo komen Haer Eden. van het gemelte besteck een afschrift aen UWE., die 't model daer van ook alhijr gesien heeft, toe te senden, in verwagtinge, dat UWE. soo goed sult wesen om met den eersten te rescriberen d'aldernaeste prijs waer voor UWE. een Orgel na dit bestecken het daer toe ref lecterende model met de voorsr. veranderinge alhijr in onse Kercke soude willen maken, en wanneer UWE. ons dese naeste prijs overschrijft, soo versoeken wij dat ons teffens gelieve t'informeren hoe veel dit selve Orgel soude komen te kosten, ingevalle wij nog mogten resolveren het snijwerk ter sijden daer van af te laten en voor het selve bequame deuren te doen maken, kunnende UWE. versekerd wesen, dat wij na komen antwoord, bevindende, dat UWE. dusdanig Orgel minder als anderen presenteerd te verveerdigen niet sullen nalaten, UWE. aenstonds nader te schrijven, en Hem dit orgel finaal te besteden.
Waermede in naem van Scholtes en Vol maghten verblijve
Monsr.
UWEen dienstw. Dienr.
H.Schickhart
1712. Scholtes. "(17) Transcriptie door W.D. van der Kleij

Jan Harmens Kamp beantwoordt de brief van Schickhart op 28 juli.

Klik op de afbeelding voor een vergroting

"Wel:Ed.Scholten en Volmachten van Meppel Saluit.

De brief van Mijnheer d'Scholtes met het besteck heb well ontfangen, en soude daarop wel hebben geantwoordt, maar sulxs is niet geschiedt om dat ik van huis ben geweest, maar heb ook deze expresse ontfangen met ene brief met de namen van d'volmachten getekent, waarbij gerigt en antwoordt op de brief van mijnheer Scholtes versochten, soo ist dat ik 't orgel na 't toegezonden besteck, en de brief van mijnheer de Scholtes aannemen te maaken, te wesen met deuren voor negentien hondert en sestigh Carol. gld. ensonder deuren voor negentien hondert en tien Carol. gld. Edoch hebben uit de brief geen wijdere voorwaarden vernomen, omtrent de betalinge, en om 't werk enege tijd goedt te houden, hetwelk veel onderscheidt, in de conditien van aanneminge soudt moeten geven, waar over mijnheer d'Scholtes, mij glieve te scriven, en souden malkanderen daar over moeten spreken, 'welk well soud konnen geschieden, aanstaande dingsdagh oft woonsdaghe en morgen op 't Heerenveen sal komen, maar kan niet langer uit blijven alwaar ik UEd sal tegemoeten en met mijn model en bestek op dat mogen weten oft dit werk salI maken oft niet. Bevelen UEd. in den protextie des alderhoogsten enverbl.
UEd. Dienaar.
Belcum den 28 julij 1712
Get. Johannes Harmannus
Orgel maacker

Per ordre (adres)
Wel .Ed.Heer
Mijn Heer: H. Schickhart
Scholtes van Meppel
Mitschader: de Volmachten
tot Meppel " "(17) Transcriptie door W.D. van der Kleij

Jan Harmens gaat op de voorwaarden van de schout te Meppel in maar hij heeft nog enkele vragen en bij een ontmoeting te Heerenveen brengt hij zijn model en bestek mee.

Aan verschillende orgelbouwers (waaronder waarschijnlijk Arp Schnitger) wordt gevraagd offerte uit te brengen.

 -Bestek van Johannes Radeker

Klik op de afbeelding voor een vergroting
Tekst:

 'Opstellinge van een Nieuw Orgel.
Ten eersten zal een Nieuw Orgel worden gemaeckt, ... van twee handt Clavieren met lange octaven van groet C, Cis₉ D₉ Dis tot c"' in alles 49 clavis van Letterhout de platen en semitonen elpenbeen platen, tot dit werk behooren twie sleep windt laden met registratuir en abstrctuyr, alle veeren angehang en stem Krucken van de snarwarken van Messing draedt. Nota dient geledt te worden, dat sleepwindt laden wel gemaekt, Lange Lieve Jaren konnen leggen dat geen hooft reparatien van nooden zij₁ daerin teegendeel an de sprinckladen geduyrig is te kleuteren, en voor jong en oneervaren organist veel ongemak en verleegenheydt veroorsaekt, altoos waerschouw een jeder voor sprinkladen.

Sullen op de Manuaelslade staen dese navolgende stemmen.

1. Praestant 8 voet van klaer tin in groot C. Cis~ D, Dis etc. soo veel in 't gesicht te staan koomen, voorts alle ander pijpen van goedt metael, dient te letten dat het pijpwerk van Loodt gemaekt $00 duyrabel niet is dan van metael, want het Loot vol salpeter is, en sig selven consuimieert gelijk de ervarentheyd heeft geleert, en is ook bij het tin en meerder suyverheyd van geluyd, en het ander pijpwerk van metael veel vaster en steeviger om te hanteren.
2. Quintadeen 8voedt, welk stem seer bequaem is om bij voxhumana te gebruyken etc.
3. Spits Floit 8 voet
4. Octave 4 voet.
5. Quintadeen 3 voet.
6. Sexquialtera 2 stark.
7. Mixtuir 4,5,6 stark.
8. Cimbal 3 stark.
9. Trompet 8 voet.
10. Voxhumana8 voet.

Ten twieden komen op de Ruptifs lade te staan dese navolgende stemmen.
1. Praestant 4 voedt van klaer tin, soo veel int gesicht te staen koomen Groot C₉ Cis, D, Dis, E, F, Fis tot c"'.
2. Gedackt 8 voedt.
3. Floit 4 voedt.
4. Supra Octaef 2 voet.
5. Wal Fluyt 2 voet.
6. Quint 1 1/2 voet.
7. Scharp 4 voet.
8. Dulciaen 8 voet.

Ten derden, behoorde te minsten bij dit werk een pedaal waer in noch eenige fondamenteele stemmen komen die het gesang vervullen, vooreerst een sleepwindlade, met lange octaven groot C, Cis, D, Dis, 5, F, tot d' die groot en ruym genoegh is daer navolgenden stemmen op koomen te staen.

1. Prestant 8 voedt.
2. Bourdon 16 voedt.
3. Basuyn 16 voedt.
4. Cornet 4 voet.

Vervolgen dit pedal met een Coppel ing te maken dat men met het ant Rugpositiff kan an en afkoppelen met een Register, soo soude konde het een schoon pedael geeven waer op jeedts door een Braeff organist gedaen worden.

Ten vierde behooren tot dit werk Ses blaes Balgen ieder van 8 voet lang en 4 1/2 voet breedt, welke puysters bequamer sijn, en dienstiger voor dit werk, als puysters van 11 voet lang en 5 voet breedt, deese sijn te smal na de langte, en na de swaerte vervolgens hobbelaers, die een geduyrige stotinge in accoord maeken ook sijn ses puysters beter, of een of meer reddeloos wierden, Soo ras geen verleegentheydt geeft. Verder moet tot dit werk tot jeder hand, en pedal clavier, een speer ventiel en een Tremulant, dienstig om bij de voxhumana te gebruyken gemaekt worden. Wanneer de orgelmaker dit orgel hyr vooren beschreeven alles in allen deelen eerjijk als een braef orgelmaker (en niet bedriegelijk gelijk daer veel onder schuylt, gelijk de ondervindinge sulks wel heeft geleert) volveerdigt wil koomen te kosten de somma (geen prijs genoemd).

Bijgeschreven op de achterkant van dit bestek:

Jannus Radeker
na 't model van Snitger
2300." (17) Transcriptie: W.D. van der Kleij

Ontwerp van een besteck tot een orgel in de Meppeler Kercke, reflecterende op 't model van No 2.

Klik op de afbeelding voor een vergroting

1. Eerstelijk een gans nieuw stractuir off kaste van fatcoen soo als de laest gesonden afbeeltsel vertoond van suyver en droog wagenschot, 't gesneden werck in allen deelen op 't beste gemaeckt.

2. Ten tweden soo koomt' er binnen een nieuwe windlade van goed wagenschot, op deze windlade komen volgende stemmen van pijpwerk te staan.

Manuael

voet	pijpen
1. Prestant 8	47 in 't gesigte
2. Quintadena 16	47
3. Holpijp 8	47
4. Octava 4	47
5. Spitstloit 4	47
6. Nasset 3	47
7. Octave 2	47
8. Rouspijp 2 stark	94
9. Mixtur 4,5,6 stark	350
10. Cimbel 3 stark	141
11. Trompet 8 voet	47
12. Vox Humana 8 voet	47
12 stemmen som:	1008 pijpen

Borstwerk
3. Ten derden evenselfs een gans nieuwe windlade soo als booven geseght is daer ôp komen volgende stemmen.

voet	pijpen
1. Prestant 4	47
2. Quintadena 8	47 ) Dese twee van
3. Floite dous 8	47 ) houten pijpen
4. Blokfloit 4	47
5. Octava 2	47
6. Walt floite 2	47
7. Sexquialter 2 stark	94
8. Scharp 4, 5, 6 stark	350
9. Dulcian 8	47
9 stemmen somma:	773 pijpen

Pedael.

4. Soo sich an beide sijden van het werk in 't gesigt vertoond koomt an Elk sijde een apart windlade daer op komen volgende stemmen.

voet	pijpen
1. Prestant 16	25 Groot Fis in ' gesigt
2. Octava 8	25
3. Octava 4	25
4. Naghthorn 2	25
5. Mixtur 5, 6, 7 stark	148
6. Basuin (13)	25
7. Trompet (8)	25
8. Cornet (8)	25
8 stemmen som:	323 pijpen

in allen 29 stemmen

Het in 't gesighte staande pijpwerck van claer Engels tin.
Het binnen pijpwerck van een gemengde specie als 1000 Loot, 300 tin. De clavieren van 't Manuael en Borstwerk sullen gaan van C, D, E, F, Fis, G, Gis, A tot in 3 gestreken c''' en sullen gemaakt worden van palmhout en de semitonia van swart Ebbenhout seer net, en dat men 't Borstwerk an 't Manuael kan koppelen om beide gelijk te konnen spelen.
De Clavieren van 't pedael sullen gaan C, D, E, F, Fis tot in e'e'n gestreken d' in alles 25 claves.

Bij bovengenoemde werk sullen sijn 6 puysters 8 voet lang en 4 voet breet. Nog een tremulant door 't gehele werk, als mede een speerventiel tot elk clavier.
De puysters en Canalen moeten van droog en goed eiken sijn.
De veeren en anhangers van Messingdraet in de absiractur daar bij moeten de laden en puysters soo gereguleert wesen dat alle stemmen off 't volle werck soo wel konden gebruyckt werden als 1 off 2 stemmen en niet naar den asem snappen.
In somma alles wat tot een Orgel na deesen afbeeltsel behoord sullen d'Orgelmakers verschaffen, soo dat na de verveerdinge van verstandige en onpartijdige organisten voor goet gekeurd sal worden. Daer tegens sullen de besteders laten maken op hunne kosten het fundament en bodem daer 't orgel op komt te staan, benffens de kasten daar de puysters in komen te leggen en 't borstweer voor de orgel, ook eenen tot Meppel te vrijen handlanger geduyrende het arbeid aldaer en keers, vuyr soo als d'annemers in 't arbeiden te passe sal komen. Nog sullen besteders een schip leveren om 't orgel van Groningen na Meppel te voeren, Edoch op pericul van d'orgelmakers soo de schipper binnen door vaart. (17)) Transcriptie: W.D. van der Kleij


Een bestek van Een nieuw Orgel na 't Model No 3.

Klik op de afbeelding voor een vergroting

Manauel.	voet
1. Prestant	8 Het groot Fis in 't gesigt
2. Quintadena	16
3. Holpijpe	8
4. Octava	4
5. Spitsfloit	4
6. Nassat	3
7. Octava	2
8. Rouspijp	2 stark
9 Mixtur	4,5,6 stark
10. Cimbel	3 stark
11. Trompet	8 voet
12. Vo Humana	8 voet

Tot dese stemmen koomt en gansche nieuwe windlade soo als in 't besteck n^ro 2 gemelt is.

Borstwerk	Voet	Pedael.
1. Floitdoux	8	1. Prestant	8 voet groot C in 't gesigt.
2. Bloktloite	4	2. bourdon	16 voet
3. Octava	2	3. Octave	4
4. Quinta	1 1/2 voet	4. Naghthorn	2
5. Scharp	4 stark	5. Mixtur	5, 6, 7 stark
6. Dulciaen	8 voet	6. Basuin	16 voet
Beneffens een nieuwe windlade dog komen volgens 't afbeeltsel in dezen geen pijpen in 't gesight		7. Trompet	8 voet
		Tot desen komen 2 windladen.

Also dat in allen yn 't gansche werk komen 26 stemmen, neffens 2 clavieren met een coppeling en een voet Clavier voor 't pedael.
Hier in 4 puysters lang 7 voet en breet 3 1/2 voet dit alles in goeden manieren, gelijk in 't besteck Nro 2 gemelt is en na aanpart genoemd. (17)) Transcriptie: W.D. van der Kleij



Besteck van een nieuw orgel tot Meppel in de kerk is als volgt

Klik op de afbeelding voor een vergroting
Transcriptie van de tekst volgt nog (17)



Bestek met 3 klavieren

Klik op de afbeelding voor een vergroting

't Groot Werk	't Rugwerk	't Borstwerk
Trammelant	Trammelant	Holpijp
Scherp	Dulziaan	Octaaf
Quint	...Quint	Quintadeen
Quintadeen	Gedekte Quint	Blokfluit
Trompet	Octaaf	Nazaart
Mixtuur	Holpijp	Bas in Echo
Floit	Zexquialter	Octaaf Bas
Ruispijp	Floit	Quint Bas
Octaaf	Prestant	Blokfluit Bas
Prestant	Scherp	Nazaart Bas
Voxhumaan	kwint
Zuperoctaaf		Ventijl
Holpijp

(17)

Bestek van Jan Harmens Kamp met het Manuaal als springlade.

Klik op de afbeelding voor een vergroting
Transcriptie van de tekst volgt nog (17)



Ongetekend exemplaar van het contract met Jan Harmens Kamp van 3 november 1712.


Klik op de afbeelding voor een vergroting
Op de laatste pagina staat de onderstaande tekst:

betalinge

1713	Den 13 October	f. 606.-.
1714	Den 15 mart	f. 50.-.
	Den 6 Octob	f. 100.-.
1715	Den 30 Maij	f. 244.-.
		f. 1000.-.
	Den 7 october	f. 125.-.
		f. 1125.-.
	rest	f. 475.-.
		f. 1600.-.

(17) Transcriptie: W.D. van der Kleij

Getekend exemplaar van het contract met Jan Harmens Kamp van 3 november 1712



Klik op de afbeelding voor een vergroting

"Besteck van een Orgel om te maken in de kerke tot Meppel door Scholtes en vol maghten aan Mr. Jannes Harmannus woonaghtig tot Bel kum.

11. De bestederen sullen laeten maken het Fundament met den solder Trappen en het puysterhuys en den annemer vorts al het onderwerck tot sijne laste hebben in voegen dat het werck geheel en al op sijne kosten buyten eenige last van bestederen sal verveerdigen en in de kercke alhyer gansch veerdigh leveren en stellen. Op welcke voorsc. conditien Scholtes en Volmaghten van Meppel dusdanigh orgel omop het allerspoendighste sonder tijt versuim verveerdigt te worden aanbestedet aan Mr. Jannes Hermannus van Belkum dir hetselve door ondertekeninge deses alsoo betuygd aen te nemen voor de somme sestijn Hondert Car: guldens ad twintig stuyvers het stucke te betalen op drie termijnen het eerste wanneer het orgel tot Meppel sal gebracht hebben, het tweede wanneer het werck door bequaeme luyden bij bestederen daer toe t'ontbieden, als wesen opgenomen en voor goed gekeurt en het derde termijn een jaer daerna, namentlijck van de tijt af dat dit werck sal wesen opgenomen en goed gekeurt. Voorts verbind sigh d'ondergescr. Orgelmaker dit orgel vijf jaaren goed t'onderhouden mits dat wanneer te Meppel sal wesen om het Orgel te Herstellen dat alsdan met behoorlijcke nooddruft werden versorgd en voor reiskosten uyt en t'huys sal genieten een ducaat tot Vuft Car: guldens Des 't oirconde sijn hyer van twee alleensluydend contracten gemaakt bij B~stederen en annemer getekend en elk eene genoten actum Meppel den 3 November

A^O 1712.
getekend: Johannes Harmannus

H.Schickhart
1712 Scholtes
Hendrick Wijntjes
Hendrick Willems Backer."
 (17)) Transcriptie: W.D. van der Kleij

1713: Op 25 januari komen de kosten aan de orde die zijn gemaakt bij het bezoeken van orgels in Steenwijk en 'Vriesland'.
Op 30 januari wordt overlegd over een nieuwe schoolonderwijzer, omdat deze ook in staat moet zijn het orgel te bespelen.
Op 15 februari is er een bestek voor de orgelgalerij, zodat daar op ingeschreven kan worden.
In maart wordt er weer overlegd omtrent het functioneren van de huidige schoolonderwijzer en het aanstellen van een tweede schoolonderwijzer, die zou kunnen functioneren als organist.
Ondertussen wordt besloten in zee te gaan met de Friese orgelmaker Jan Harmens Kamp. Het bestek staat hierboven opgenomen met daaronder de handtekeningen van de schulte van Meppel en de orgelmaker.
Op 13 oktober 1713 ontvangt Jan Harmens de eerste termijnbetaling van f 606,- van de aanneemsom van f 1.600,-. Kamp moet dus begonnen zijn met de bouw van het 'bequaeme' orgel. De vorderingen kunnen we aflezen uit de data waarop aan Kamp bedragen worden betaald: :

oktober 1713	f 606,00
mei 1714	f 50,00
november 1714	f 100,00
mei 1715	f 244,00
oktober	f 225,00
maart 1716	f 10,00
juli 1716	f 250,00
Totaal	f 1485,00

Het resterende bedrag zou hem na algehele goedkeuring van het orgel worden uitbetaald.
Op 23 oktober en 5 december komt de kwestie van de organist weer aan de orde. Men besluit te gaan zoeken naar een tweede schoolonderwijzer/organist via een advertentie in de couranten van Amsterdam en Haarlem.


1714: Op 23 januari komt het benoemen van de schoolonderwijzer weer aan de orde in het kerspelbestuur. De benoeming zal plaatsvinden op grond van een onpartijdig rapport door schulte, volmachten en rotmeesters. Benoemd wordt Lucas Muselaer uit 'Hinloopen' als eerste schoolmeester/organist.
Op 25 januari wordt nog overlegd omtrent de kosten van de sollicitatieprocedure voor de organist.
Op 6 april wordt Henric Hocksbergen benoemd tot 'puistentreder'. Hij wordt ook al betaald en het orgel is misschien al deels bespeelbaar. Ook is hij nodig bij de intonatiewerkzaamheden.
In dezelfde maand komen ook de arbeidsvoorwaarden van de schoolonderwijzer/organist aan de orde. Hij krijgt een salaris van f 130,-, maar heeft ook inkomsten uit andere kerkelijke bronnen.

1716: 1e keuring Jan Harmens Kamp is in 1716 zover gevorderd dat het orgel gekeurd kan worden. In een vergadering van 24 maart besluiten de volmachten van de stad te zoeken naar 'een bequaem orgelist, orgelmaeker of selfs twee orgelisten teneinde het orghel tot Meppelt op te nemen'.
Op 24 maart besluit het kerspelbestuur het orgel te laten keuren door twee organisten of een organist en een orgelmaker.
De eerste keuring wordt verricht door de Deventer organist Nic. Berff. Zijn keuringsrapport is gedateerd op 1 april:

1940
De dispositie van het orgel zag er in 1940 als volgt uit:

Omvang van de klavieren: C-f3 (Oorspronkelijk C-c3)
Cis en Dis uit het groot octaaf ontbraken tot Proper. (zie 1905)

1941: In de Drentse Volksalmanak van 1941 (bladzijden 44-53) schrijft B. Lonsain een artikel 'Bijdrage tot de geschiedenis van den bouw van een kerkorge'lover het orgel in Meppel. (13)

1942: Het Meppeler Mannenkoor geeft een concert met medewerking van tenor Gerrit Kijk en organist George Stam uit Leeuwarden.

Provinciale Drentsche en Asser courant 30-03-1942, Agrarisch nieuwsblad jaargang 6, 1942, no. 1516, 28-03-1942

1948: Op 17 februari schrijft de Bouw- en restauratiecommissie van de Hervormde Kerk aan de kerkvoogdij dat een mogelijkheid tot subsidie wordt besproken met monumentenzorg. Men raadt aan contact op te nemen met de sinds kort bestaande Orgelcommissie van de Hervormde Kerk (HOC). Contactpersoon is de heer Besselaar in Rotterdam.
Op 23 februari schrijft de HOC dat er in 1943 overleg is geweest met monumentenzorg over het orgel, maar dat dit is opgeschort door de tijdsomstandigheden. Monumentenzorg wil het overleg graag hervatten en is in principe ook bereid tot het verlenen van subsidie.
In een brief van 3 maart geeft de HOC antwoord op een brief vanuit Meppel van 26 februari waarin om advies wordt gevraagd. Het plan is dat Erné en Legêne een bezoek aan het orgel gaan brengen.
Op 1 april bevestigt de kerkvoogdij per brief (09) het bezoek van Lambert Erné op 7 april. De sleutels van het orgel krijgt hij bij de administrateur van de kerk. Dit kantoor zit vast aan de kerk. Voor de geschiedenis van het orgel wordt verwezen naar een artikel door B. Lonsain in de Drentse Volksalmanak uit 1941. (13)
In de notulen van de kerkenraad worden werkzaamheden gevonden door Scheuer in 1826 voor f 1200,- en in 1886 door Van Dijk voor f 500,-
Een samenvatting uit een brief van 15 april van het Drents Archief geeft een beeld van de geschiedenis van het orgel. Genoemd worden de werkzaamheden in de 19e eeuw. Bijlagen worden meegestuurd.
Op 16 april stuurt de kerkvoogdij een brief met de zojuist verkregen informatie uit het Drents Archief door naar Erné en Legêne.
In een brief van 12 mei beschrijft Johannes Legêne, op basis van de ontvangen informatie, de geschiedenis van het orgel. Op basis hiervan de en de huidige toestand wordt een restauratievoorstel gedaan. Volgens de brief van Legêne heeft de kerkvoogdij al overleg gehad met de orgelmaker Sanders. De dispositie van Hoofdwerk en Rugwerk kan weer in de oorspronkelijke staat worden hersteld, omdat het pijpwerk voor het grootste gedeelte bewaard is gebleven. Het Borstwerk kan worden gereconstrueerd op basis van het eerste keuringsrapport van Berff. Dit zal ook moeten, omdat volgens Legêne het snijwerk van het Borstwerk bewaard is gebleven en dus de plaats van het Borstwerk goed zichtbaar is. Ook doet hij een voorstel voor een nieuwe zelfstandig Pedaal. De lelijke gipsen beelden van het Rugwerk zouden naar een tuin kunnen verhuizen. Het snijwerk van het Rugwerk kan dan worden gemaakt conform dat van het Hoofdwerk. Als de windladen ruimte bieden voor een Cis en Dis kunnen deze in het groot octaaf worden toegevoegd. De manualen kunnen hun omvang van C-c''' behouden. Er is geen ruimte voor een uitbreiding van de manuaalomvang naar boven.
In een rapport van 5 jun wordt or de HOC vooral de nadruk gelegd op de keuringsrapporten van N. Berff en Petrus Havingha. Op basis hiervan kan de oorspronkelijke dispositie van Hoofdwerk en Rugwerk worden hersteld. De opgave van Berff over het Borstwerk (Echo, Octaaf, Quint, Blockfluit, Nazaat) Hoeft niet letterlijk gevolgd te worden omdat er niets van is bewaard. Het zou als volgt kunnen luiden: Gedekt 8', Roerfluit 4', Blokfluit 2', Nazard 1 1/3', Flageolet 1', Scherp IV en Regaal 8'. Ook zou kunnen worden overwogen de Cimbel III te vervangen door een Scherp II-III. Twee orgelmakers (Sanders en Ruiter) zouden offerte moeten uitbrengen op basis van dit rapport.
Op 10 oktober komt er een uitgebreider rapport, waarin de geschiedenis van het orgel en de huidige toestand uitgebreid wordt beschreven en alle uit te voeren werkzaamheden staan opgesomd.
De offerte van Sanders is van 30 september. Hij begroot een prijs van f 23.500,-. De werkzaamheden kunnen begin 1949 aanvangen. Sanders had deze restauratie al eerder besproken met Dr. G.J. van Kolmeschate. Een bestek willen ze in deze fase nog niet leveren.
De offerte van Mense Ruiter is van 29 oktober met een begroting van f 27.000,- Een reservering van f 3.000,- voor tegenvallers is gewenst. Hij schat dat dat de klavieren kunnen worden uitgebreid tot f''' en dat er ook ruimte is voor de Cis en Dis in het groot octaaf. De Hoofdwerkkas zou iets terug moeten worden geplaatst. Een tekening van het orgel is bijgesloten.
Op 11 november bevestigt de kerkvoogdij van Meppel aan de HOC de ontvangst van de offertes van Ruiter en Sanders. Graag ontvangt men nader advies. Op 30 november bevestigt de HOC de brief van de kerkvoogdij.
Op 21 december meldt de HOC dat ze de voorstellen van Ruiter en Sanders hebben bekeken. Op grond van de inhoud van de aanbieding en de betrokkenheid bij de restauratie van historische orgels geeft de HOC de voorkeur aan Mense Ruiter. Ruiter moet dan in overleg met de HOC een volledig bestek opstellen. Daarna kan het bestek worden voorgelegd aan monumentenzorg voor het verkrijgen van een subsidie.
Op 31 december schrijft de HOC aan de kerkvoogdij dat de opgaven van Sanders en Mense Ruiter zijn bestudeerd. De HOC heeft een sterke voorkeur voor Mense Ruiter gezien zijn uitwerking van het plan en zijn ervaring. Ze adviseren Mense Ruiter het werk te gunnen. (08)


1949: Op 5 januari schrijft Dr. G.J. van Kolmeschate namens de kerkvoogdij van Meppel. Hij vraagt waarom de HOC de voorkeur geeft aan Ruiter, terwijl Sanders aanbiedt voor een lager bedrag.
Op 7 januari een briefkaart vanuit Meppel. Men verwacht de opdracht aan Ruiter te gunnen, maar men wil volgende maand eerst nog een overleg tussen de kerkvoogdij, Ruiter en de HOC.
Op 14 januari stuurt van Kolmeschate een brief naar Mense Ruiter met kopieën naar Erné en secretaris Besselaar van de HOC. In de brief krijgt Mense Ruiter een voorlopige opdracht voor de restauratie. Voordat de definitieve opdracht kan worden verstrekt dient er eerst een uitgewerkt bestek te worden gemaakt dat moet worden toegestuurd aan Besselaar van de HOC, Erné en de kerkvoogdij. Dit bestek moet worden besproken in een vergadering op 8 februari met de HOC, Erné en de kerkvoogdij. In deze vergadering kan dan het bestek definitief worden vastgesteld en doorgestuurd naar Monumentenzorg. Men is blij dat de manualen kunnen worden uitgebreid met Cis en Dis en tot g'''. Ook wil de organist (toen Bé Hollander) graag een strijker op Manuaal II. Dat kan dan ook ter sprake komen.
Op 5 februari gaat er een briefkaart naar Erné met gegevens voor de vergadering op 8 februari.
Op 25 februari een briefje van Kolmeschate naar Erné met gegevens uit de kerkarchieven. Na 1833 is er weinig meer te vinden. De werkzaamheden van Scheuer en Zwier van Dijk zijn onduidelijk. Wel is er een opschrift op een prestantpijp die interessant is.
Op 6 juni schrijft van Kolmeschate via een briefkaart naar Erné waarom er nog geen rapport ligt over het orgel. In februari zouden Erné en Ruiter het orgel bezoeken en het rapport opstellen. Graag voortgang. De eerste contacten met de HOC dateren al van 1948.
Op 6 oktober een brief van Kolmeschate vanuit Delft als antwoord op een brief van 5 oktober van Erné. Zijn eigen gegevens zijn nog in Meppel. De speeltafel moet door Proper in 1907 zijn verplaatst naar de zijkant, omdat de oudste kerkvoogden zich herinneren dat de organist daarvoor tussen Hoofd- en Rugwerk zat. Kennis van 1883 kunnen zij niet hebben. Op de achterzijde van de panelen van het Rugwerk? zijn nog spoorwegetiketten aanwezig van 1907. Ook zijn de rugwerkpanelen nog aanwezig. Als de verplaatsing van de speeltafel in 1883 was gebeurd, dan zouden deze vermoedelijk toen zijn verdwenen. Het Borstwerk zou kunnen zijn verdwenen in 1883. Van 't Kruijs vermeldt in 1885 geen Borstwerk meer. Ook stelt hij nog aan de orde of er een organist in de commissie moet plaatsnemen, naar aanleiding van een artikel in een tijdschrift over bouwkunde.
Op 28 oktober schrijft Mense Ruiter aan Hendrikse van de HOC dat zijn begroting van de restauratie f 27.000,- bedroeg met daarin opgenomen f 10.700,- voor het nieuwe pedaal. Hij heeft toen ook al aangeven dat de uiteindelijke kosten tussen de 27.000,- en 30.00,- zullen gaan uitkomen. Voor de subsidieaanvraag dient uitgegaan te worden van het hoogste bedrag. Dit bedrag dateert uit 1948 en gezien de inflatie zal daar nog wel f 2.000,- bijkomen.
Op 2 november schrijft de HOC dat het rapport gereed is en dat men dit kan gebruiken om subsidie aan te vragen bij monumentenzorg. Het bedrag voor het nieuwe zelfstandige pedaal is apart gespecificeerd.
Op 15 november schrijft van Kolmeschate aan Erné dat bij zijn bezoek aan Meppel op 6 november het rapport er nog niet was en verzoekt daarom vaart te maken. (08)


1950: Op 4 januari stuurt van Kolmeschate aan Erné een adreswijziging van zijn verhuizing van Meppel naar Delft. Zijn beroep geeft hij aan als scheikundige.
Er is een ongedateerd maar wel ondertekend restauratieplan (waarschijnlijk van november 1949).
In dit plan wordt de kerkvoogdij geadviseerd het orgel te laten bestaan uit Hoofdwerk, Rugwerk en Borstwerk en uit te breiden met een zelfstandig Pedaal in een kas achter het Hoofdwerk. De klaviatuur komt tussen Hoofdwerk en Rugwerk. (08)
Hoofdwerk
1. Prestant 8 voet, oud, front nieuw.
2. Roerfluit 8 voet, oud, met vervanging der houten door metalen.
3. Quintadeen 8 voet, (mogelijk is deze gedeeltelijk in de Bourdon 16 aanwezig en zal daaruit gereconstrueerd worden
4. Octaaf 4 voet, oud.
5. Fluit 4 voet, oud.
6. Spitsquint 3, oud.
7. Octaaf 2 voet, oud.
8. Ruischpijp 2 sterk, oud.
9. Mixtuur 3 sterk, oud.
10. Cymbal 3 sterk, nieuw. Gaten nog aanwezig.
11. Dulciaan 16 voet, nieuw. Op oude plaats.
12. Trompet 8 voet, oud.
Rugwerk
13. Gedekt 8, oud.
14. Prestant 4 voet., oud.
15. Fluit Doux 4 voet, oud.
16. Quint 3 voet, oud.
17. Octaaf 2 voet, oud.
18. Woudfluit 2 voet, oud.
19. Sifflet 1 1/3 voet, nieuw.
20. Sexquialter 2 sterk, oud(met aanvulling van ontbrekende pijpen)
21. Scherp 4 sterk, nieuw.
22. Dulciaan 8 voet, oud.
Borstwerk
23. Gedekt 8 voet, nieuw
24. Blokfluit 4 voet, nieuw.
25. Octaaf 2 voet, nieuw.
26. Ouint 1 1/3 voet, nieuw.
27. Octaaf 1 voet, nieuw
28. Scherp 4 sterk, nieuw.
29. Regaal 8 voet, nieuw.
Pedaal
30. Bourdon 16 voet, nieuw.
31. Prestant 8 voet, oud, nieuw.
32. 0ctaaf 4 voet , nieuw.
33. Nachthoorn 2 voet, nieuw.
34. Mixtuur 6 sterk, nieuw.
35. Bazuin 16 voet, nieuw.
36. Trompet 6 voet, nieuw.
37. Cornet 2 voet, nieuw
Man.koppel: II-I, III, II,
Koppel Pedaal-I,Tremulant voor Rugwerk.

Al het te handhaven pijpwerk wordt schoongemaakt en hersteld. Teveel beschadigde bovenranden worden vernieuwd. Te hoge opsneden verlaagd. Niet te herstellen pijpen worden vervangen door pijpen van gelijke makelij.
Klaviatuur naar boven uitbreiden met minstens 4 tonen. Toevoeging van Cis en Dis in het groot octaaf, indien dit verantwoord mogelijk is.
Van de registers 1 en 4 wordt het frontpijpwerk vernieuwd met 75% tin. De Quintadeen wordt, indien mogelijk, gereconstrueerd uit de Bourdon 16'. Het nieuwe pijpwerk dient aan te sluiten bij het oude pijpwerk.
De intonatie dient karaktervol te zijn. Stemming gelijk aan de huidige. Na herstel van het pijpwerk de winddruk verlagen tot de juiste druk.
De bestaande windladen uit elkaar nemen, herstellen en opnieuw verlijmen. De speelventielen opnieuw richten en van een nieuwe viltlaag voorzien.
De pulpeten, pulpeetdraden, geleidestiften en veren vervangen.
De windladen met minstens 4 tonen en indien mogelijk, ook met Cis en Dis uitbreiden.
De nieuwe windladen dienen aan te sluiten bij de oude windladen.
De tractuur wordt evenals de klavieren geheel nieuw gemaakt.
De bestaande balg wordt gehandhaafd. Er komen nieuwe windkanalen. Elke windlade krijgt een eigen schokbalg. De balgkamer moet zodanig geplaatst te worden dat temperatuur en vochtigheid gelijk zijn aan die in het kerkgebouw.
Het Hoofdwerk wordt 20cm teruggeplaatst, zodat tussen Rugwerk en Hoofdwerk 97cm ruimte is. De nieuwe pedaalkas achter het Hoofdwerk met 60cm tussenruimte. De panelen van het Borstwerk worden uitneembaar ten behoeve van de stemming.
In de begeleidende brief van Lambert Erné worden de 4 stappen van het restauratieproces beschreven
1. Restauratie en uitbreiding van het Rugwerk. Opstelling op de oude plaats. Klaviatuur met 3 manualen in Hoofdwerkkas. Opstelling en herstel van de Hoofdwerkkas in oude vorm. f 8.895,- Eind september 1951 gereed
2. Restauratie en uitbreiding van het Hoofdwerk. f 10.861
3. Inbouw van een nieuw Borstwerk. f 6.616 fase 2 en 3 gereed januari 1952
4. Bouw van een nieuw pedaalwerk in een eigen kas. Dit pedaal van 9 stemmen zou circa f 11.000,- gaan kosten.
Mense Ruiter verzoekt Erné aan de kerkenraad mee te delen dat hij het risicopercentage heeft laten vervallen. De klaviatuur voor het Rugwerk zal waarschijnlijk oktober 1951 worden. Het Hoofdwerk komt gereed in maart 1952. Het Borstwerk is gepland voor juli 1952.
Uit de aantekeningen op een kladnotitie blijkt dat bovenstaande planning te optimistisch is en dat het minimaal een maand later wordt.
Verder is er een beschrijving van het nieuwe pijpwerk voor het Hoofdwerk: Prestant 8' frontpijpen en enkele binnenpijpen, Dulcian 16', Cymbel IV-VI en pijpen c'''-f''' in andere registers. (08)


Tekeningen Mense Ruiter Orgelmakerij. 1: Hoofdwerk en Borstwerk, 2: Borstwerk en Pedaal van bovenaf, 3: deel pedaallade 4: Zijkant orgel Klik op de afbeeldingen voor een vergroting. (08)

Op 7 maart vraagt de kerkvoogdij van Kolmeschate om raad omtrent een brief van 15 februari van de rijkscommissie voor kerkorgels. Daarin worden de volgende vragen gesteld:
- Een nauwkeurig begroting voor de restauratie van het orgel en de uitbreidingen
- Mensuren van alle oude en nieuwe registers op c
- Wat is de winddruk
Op 12 maart schrijft van Kolmeschate aan Erné dat de kerkvoogdij een brief kreeg van Dr. M.A. Vente van de Rijkscommissie van advies voor kerkorgels. Dit naar aanleiding van het rapport van Erné. Kan Erné de vragen uit de brief van 15 februari beantwoorden?
Op 13 maart schrijft de rijkscommissie voor kerkorgels (Vente) dat er geen subsidie kan worden verleend voor de toevoeging van een zelfstandig Pedaal. Wel wordt overwogen subsidie te verlenen voor het herstel van het oude deel van het orgel.
Op 21 maart vraagt de HOC aan de kerkvoogdij wat de stand van zaken is. Is het rapport al ingediend bij de betrokken rijksinstantie?
Op 29 maart maant van Kolmeschate Erné om snel te antwoorden.
Op 3 april informeert de HOC bij Erné of de vragen van de Rijksorgelcommissie al zijn beantwoord.
Op 4 mei informeert de HOC bij Mense Ruiter hoe het staat met de opgave van de mensuren.
Op 11 mei antwoordt Mense Ruiter dat de opgave van de mensuren eind volgende week zal komen.
Op 17 mei een brief van Mense Ruiter aan de HOC met daarin de mensuren van het bestaande pijpwerk van Hoofd- en Rugwerk. Dezelfde gegevens in handschrift van Mense Ruiter.
Op 22 mei wordt de mensuuropgave van Mense Ruiter doorgestuurd naar Erné.
Op 24 mei bezoekt G.A.J. ter Linden van de Bouw- en restauratiecommissie van de Hervormde Kerk Meppel en hoort daar dat het maar niet opschiet in het restauratieproces. Hij informeert bij de HOC naar de stand van zaken.
Op 30 mei een brief van de HOC aan de kerkvoogdij dat er schot komt in de zaak nu Mense Ruiter de mensuurgegevens heeft toegestuurd.
Conceptbrief van de HOC. Hierin wordt gesteld dat de mensuren pas tijdens de restauratie van de windladen kunnen worden vastgesteld.
Op 31 mei volgt dan de definitieve brief.
Op 9 juni meldt de bouw- en restauratiecommissie van de Hervormde Kerk zich. Ze hebben via de HOC van de restauratieplannen gehoord.
Op 12 juni schrijft de kerkvoogdij naar van Kolmeschate op zijn vraag wat er al aan correspondentie is binnen gekomen. De kerkvoogdij stuurt het op en vraagt wat de rol is van al die instanties. Kan van Kolmeschate uitleggen wat de volgende stap is?
Op 14 juni verzoekt van Kolmeschate de HOC nogmaals om de gevraagde gegevens aan de Rijkscommissie te leveren.
Op 20 juni antwoordt de HOC dat ze nu alle gegevens van Mense Ruiter binnen hebben en verder kunnen. De HOC verzoekt ook alle correspondentie aan het secretariaat te sturen om een vlotte verwerking te bewerkstelligen.
Op 18 juli stuurt Mense Ruiter aanvullende gegevens voor de begroting. Hij rekent de volgende bedragen: Hoofdwerk f 9380,-, Rugwerk 6800,-, Borstwerk f 7720,- en pedaal f 11500,- Samen f 35400,-. Inbegrepen zijn: Verplaatsing Hoofdwerkkas naar achteren, draaibaar maken panelen borstwerk, nieuwe kas Pedaal. De nieuwe frontpijpen voor het Hoofdwerk zijn nogal duur: f 2300,-
Op 20 juli maant van Kolmeschate de HOC weer om op te schieten.
Op 24 juli antwoord van de secretaris van de HOC. Hij zal proberen de zaak te versnellen.
Op 29 juli stuurt de HOC de van Mense Ruiter verkregen gegevens door naar de kerkvoogdij. Opgemerkt wordt dat het vaststellen van de winddruk op dit moment geen zin heeft. Dat is pas zinvol na herstel van de windladen en het pijpwerk.
Ongedateerde opgave van Mense Ruiter met de specificatie van de tongwerken van het pedaal.
Op 3 augustus schrijft de kerkvoogdij naar van Kolmeschate in Delft. Zou van Kolmeschate de correspondentie met alle instanties kunnen voeren. De kerkvoogdij acht zich niet capabel.
Op 7 augustus schrijft de kerkvoogdij naar Vente. Zijn vragen zijn beantwoord in een bijlage. De kosten voor het Hoofdwerk bedragen f 9.380, Rugwerk f 6.800,-, Borstwerk f 7.720,- en Pedaal f 11.500,-. Totaal f 35.400,-
Voor de mensuren wordt verwezen naar de HOC. De winddruk kan pas tijdens het restauratieproces worden vastgesteld
In augustus? geeft de secretaris van de Bouw- en restauratiecommissie een samenvatting van de tot nu toe uitgewisselde correspondentie. Uit deze samenvatting blijkt dat al in 1943 contact was met monumentenzorg over een restauratie. Door de oorlog kon dit verder geen doorgang vinden. In een brief van 13 maart 1950 heeft de Rijkscommissie van Advies voor Kerkorgels (via M.A. Vente) al gesteld dat er geen subsidie kan worden verleend op toevoegingen aan het orgel. Ook dienen er meer gegevens te worden aangeleverd voor het kunnen verlenen van subsidie. Ook blijkt uit deze samenvatting dat van Kolmeschate namens de Kerkvoogdij alle correspondentie verzorgt.
Op 2 november een brief van Mense Ruiter aan de kerkvoogdij met daarin de restauratiefases:
 1. Rugwerklade en -pijpwerk restaureren. Nieuwe speeltafel. Rugwerk speelklaar maken.
 2. Hoofdwerklade en pijpwerk restaureren en plaatsen
 3. Borstwerk en pijpwerk maken en plaatsen
 4. Pedaallade, pijpwerk en kas maken en plaatsen
Vier weken na datum deze brief kan worden begonnen met de demontage van het rugwerk. Daarna de tekeningen uitwerken. De restauratie van het Rugwerk start in januari 1951.
Op 7 november een brief (van de HOC?) aan ds. Zuiderduyn in Meppel. Het is van groot belang dat eerst officieel toestemming wordt verkregen van monumentenzorg voordat met de werkzaamheden wordt begonnen. Zonder deze toestemming kunnen er grote moeilijkheden ontstaan.
Op 13 november stuurt de HOC een brief aan Mense Ruiter om een beschrijving van de werkzaamheden in vijfvoud op te sturen.
Op 18 november een brief van rijkscommissie voor monumentenzorg aan de HOC. Monumentenzorg wacht nog op gegevens van de rijkscommissie van advies voor kerkorgels. Een te vroege start kan de subsidie in gevaar brengen. Gezien de beperkte middelen is toekenning van een subsidie twijfelachtig.
Op 19 november schrijft de ds. Zuiderduijn aan de HOC dat er wel degelijk een schriftelijke bevestiging is van Dr. Vente dat de restauratie kan worden gestart.
Op 22 november een brief van de HOC aan Mense Ruiter om de gevraagde gegevens te leveren.
28 november een brief van de HOC aan de Dr. Vente wanneer monumentenzorg nu bericht krijgt van de adviescommissie.
Op dezelfde datum schrijft de HOC aan ds. Zuiderduyn dat monumentenzorg zelfstandig een beslissing neemt omtrent subsidieverlening op basis van ontvangen informatie.
Op 30 november een brief van de Rijkscommissie van advies voor Kerkorgels aan de HOC. De rijkscommissie heeft nog steeds geen gegevens over de mensuren van het nieuwe pijpwerk. Wel zou op eigen risico kunnen worden begonnen aan het restaureren van de windladen.
Op 15 december schrijft de HOC aan de rijkscommissie dat de mensuren van het pijpwerk pas goed kunnen worden vastgesteld tijdens de restauratie. Vaststelling vooraf is een theoretische exercitie.
Op dezelfde datum gaat bovenstaande informatie ook naar Monumentenzorg. (08)

1963: Op 1 februari stuurt de HOC een aangetekende brief naar Mense Ruiter. De afgesproken tekeningen die Ruiter in overleg met Edskes zou maken zijn nog steeds niet binnen. De HOC geeft hem nog 3 weken de tijd.
Op 15 maart stuurt Ruiter een schema van de opbouw van het orgel. Ook stuurt hij de gevraagde tekeningen.
maart/april 1963: Rugwerk
mei/juni 1963: Hoofdwerk
juli/september: Borstwerk
oktober 1963/maart 1964: Pedaal
Uit de brief blijkt dat de kassen van het Hoofdwerk en het Rugwerk al staan opgesteld.
Op 22 maart doet de HOC verslag van een bespreking tussen Oussoren, Edskes en Ruiter. Ruiter zal voor 1 april de gewenste tekeningen en offerte maken. De werkzaamheden mogen pas beginnen als er toestemming van het rijk is voor het gehele plan.
Op dezelfde datum beschrijft de HOC voor Ruiter de gemaakte afspraken.
Op 23 maart antwoordt Ruiter dat hij sinds begin maart ziek is en deze week voor de helft aan het werk is. Hij heeft met Edskes en Erné afgesproken de gegevens te leveren voor 10 april. De brief wordt ook doorgestuurd naar Oussoren en de kerkvoogdij.
Op 10 april belt Ruiter dat de tekeningen klaar zijn, maar nog vermenigvuldigd moeten worden.
De offerte dateert inderdaad van 10 april en bestaat uit 3 delen.
Pagina 1 beschrijft de installatie van Hoofdwerk en Rugwerk inclusief een nieuwe windvoorziening voor een bedrag van f 30.675,-. Hoofdwerk en Rugwerk zijn al in de kerk aanwezig. Een staalconstructie voor het Rugwerk is niet inbegrepen.
Pagina 2 beschrijft de bouw van het Borstwerk (Gedekt 8', Fluit 4', Octaaf 2', Nasard 1 1/3', Sifflet 1', Cimbel III en Regaal 8') en Pedaal (Prestant 16' en 8'gecombineerd, Octaaf 4', Mixtuur VI, Bazuin 16', Trompet 8', en Cornet 4') voor f 17.050,- en f 32.500,- De pedaalkas kost f 4.500,-.
Pagina 3 bevat een materiaalspecificatie.
Op 26 april schrijft organist Nico Verrips aan Mense Ruiter en meldt dat hij vanaf nu meer betrokken zal zijn bij het restauratieproces en hij heeft hij enkele vragen voor Mense Ruiter.
Op 2 mei worden de offerte en tekeningen naar de kerkvoogdij gestuurd. Wanneer kan de HOC dit met de kerkvoogdij doornemen?
Op 14 mei schrijft Mense Ruiter:
1. het Rugwerk is in 1955 speelklaar opgesteld. Daarna zijn de orgeldelen enkele keren verplaatst. Daar zijn ze niet beter van geworden.
2. de verbetering van de mechaniek kost 3 weken volgens punt 12
3. de trekbalk of trekstang blokkeert de toegang tot het Hoofdwerk
4. het orgel zou vanwege punt 3 iets verder naar achteren moeten staan.
5. Nachthoorn f 1200,- en Cornet f 1500,- ingebouwd
6. De mechaniek voor de koppeling van het Rugwerk naar het Pedaal is al ingebouwd. Volgens de HOC zou dit verwijderd moeten worden. Dat is onzin en kost alleen maar geld.
Op 20 mei stuurt Mense Ruiter foto's van de stand van de Rugwerkkast. Er zijn lichtdrukken naar Den Haag gezonden.
Op 23 mei wordt een verslag van de vergadering op 17 mei met de HOC, vertegenwoordigers van de kerkvoogdij en cantor-organist Nico Verrips gemaakt.
Uitgangspunten:
-Het OC-rapport
-Het al gedane werk is akkoord
-Bij het gereedkomen van de kerkrestauratie dient het Rugwerk speelklaar te zijn.
'1. Het Rugwerk moet weer in de balustrade worden geplaatst. Dit is ook een eis van monumentenzorg. De balken kunnen volgens de architect worden verwijderd.
2. De nieuwe dispositie van het Pedaal is niet akkoord. Men wil vasthouden aan de oorspronkelijke 8 registers in plaats van 6 registers. Ook de transmissie tussen Prestant 16' en Prestant 8' is niet wenselijk. Het liefst heeft men een Bourdon 16' en een Prestant 8.
3. De koppeling tussen Rugwerk en Pedaal wordt gehandhaafd.
4. In Hoofdwerk en Rugwerk moeten de stalen wellenborden vervangen worden door wellenborden van hout. In de laatste alinea van de offerte van Ruiter komt een materiaalkeuze voor waar Ruiter geen verantwoordelijkheid voor wil nemen. Wat houdt dit in en wie is verantwoordelijk
5. Wat is de situatie rond de subsidieverlening nu er een nieuw plan ligt? Op maandag 10 juni wordt er een vergadering in Meppel belegd waarbij de architect en de orgelmaker ook aanwezig zullen zijn.
Op 28 mei stuurt de HOC een brief aan Oussoren. Men wil een gesprek met Oussoren om te regelen dat het Rugwerk bij het afsluiten van de kerkrestauratie bespeelbaar is.
Op 28 mei schrijft de HOC aan de kerkvoogdij dat zowel Erné als Edskes aanwezig kunnen zijn bij de vergadering van 10 juni. Ook regelt de HOC een vergadering tussen kerkvoogdij en Oussoren 's middags in Den Haag.
Op 1 juni komt het voorstel van de HOC om de vergadering van 10 juni in Meppel zonder Ruiter te houden omdat hij financieel belanghebbend is.
Op 7 juni schrijft de kerkvoogdij aan de HOC dat nu niet meer kies is om Ruiter niet uit te nodigen voor 10 juni. Wel kan een deel zonder hem besproken worden.
Op 7 juni schrijft Mense Ruiter dat de orgelkas weer op de oude plaats moet worden opgesteld. De trekstang kan door de orgelkas. De offerte van 10 april is uitgewerkt volgens de richtlijnen van Edskes en Erné. De uitvoering van de punten 3 en 5 vindt hij zinloos.
Het nieuwe Borstwerk dient zijn stalen wellen te behouden wegens de beschikbare ruimte. Ook de ingebouwde lessenaar van punt 10 kan blijven gehandhaafd. Hierdoor kan f 6.500,- worden bespaard. Hiervoor kan een extra stem op het pedaal komen. Van de originele speeltafel en van de mechaniek is niets bewaard gebleven. Een windvoorziening met 3 of 4 spaanbalgen heeft niet zijn voorkeur.
Op 12 juni volgt er een verslag van de vergadering van 10 juni te Meppel.
Het orgel wordt zoveel mogelijk voor de balustrade geplaatst. Het daarvoor benodigde bedrag wordt subsidiabel gemaakt. De metalen wellenborden dienen te worden vervangen door houten wellenborden. De werkwijze met metalen wellenborden is inmiddels achterhaald. De kosten voor vervanging zijn subsidiabel. De windladen moeten op een andere manier worden vervaardigd en voldoen aan de eisen van nu. Er bestaan geen bezwaren voor het handhaven van de koppel Rugwerk/Pedaal. Uitbreiding van de pedaaldispositie met een 2 voets-register en een eventueel een Gedekt 8' dient nader te worden bezien. De al gemaakte kosten worden bij het toekennen van subsidie als eerste termijn gezien. Het werk mag pas worden begonnen nadat het totale plan van rijkswege is goedgekeurd. Oussoren vraagt zich ook af of Ruiter het werk wel aan kan. Het idee om het orgel door Ruiter 'in elkaar te laten zetten' en later na te denken over een 'echte' restauratie wordt onaantrekkelijk gevonden.
Er dient te worden gekozen uit de volgende twee mogelijkheden:
1. Ruiter maakt de restauratie van Hoofdwerk en Rugwerk af en op grond van de bereikte resultaten kan hij verder met Borstwerk en Pedaal.
2. In overleg met de rijksadviseur kiezen voor een andere orgelmaker.
Een vervolgvergadering met Ruiter wordt op 18 juni gepland.
Op 14 juni wordt de afspraak op 18 juni bevestigd.
Op 24 juni maakt architect Heinemann een verslag van de vergadering op 18 juni. Over het orgel wordt het volgende afgesproken: het Rugwerk wordt op de oude plaats in de balustrade ingepast en steekt dan 50cm binnen de balustrade. Onder het Rugwerk komt een afneembaar plafond om de windlade te kunnen bereiken. De trekbalk dient ter hoogte van de orgelkas te worden vervangen door een trekstang.
Ook de HOC maakt een verslag van deze vergadering, waarin de aanwezigen letterlijk worden geciteerd. Aanwezig waren van de HOC Erné, Edskes en de Waard, Kerkrestauratiecommissie: Van de Honing en verder Nico Verrips en Mense Ruiter.
Hopelijk zal de restauratie van het orgel vlotter verlopen dan de restauratie van de kerk. Eerst wordt er vergaderd zonder orgelmaker Ruiter. Ruiter dient een zodanige technische omschrijving en tekening te maken dat verwarring is uitgesloten. Hij dient een bankgarantie te geven en het voorstel moet voor alle partijen acceptabel zijn. Ruiter zal weer een totaalplan maken wat op 1 juli in Amersfoort met de HOC en Nico Verrips zal worden doorgenomen. Op 22 juli dient alles vast te staan en kan dan ter goedkeuring aan het rijk worden aangeboden. Als de kerkrestauratie in september is afgesloten kan Ruiter op 1 oktober beginnen. Ruiter verwacht de volgende doorlooptijden: Hoofdwerk zes maanden, Rugwerk twee maanden, Borstwerk drie maanden en Pedaal eveneens drie maanden. De verdere afwerking kost dan nog eens twee maanden. Het orgel zou dan eind januari 1965 gereed kunnen zijn.
Op 20 juni wordt Oussoren door de HOC op de hoogte gesteld van de laatste ontwikkelingen. Hij wordt er op gewezen dat 'men niet van Ruiter af kon komen' en dat over de plaats van het orgel overeenstemming is bereikt. Bijgesloten worden de brieven aan de kerkvoogdij en aan Ruiter. In de brief aan de kerkvoogdij memoreert de HOC dat aan het adviestraject kosten zijn verbonden, die nog nooit door de kerkvoogdij zijn betaald. Er is er op 29 oktober 1962 een rekening gestuurd, maar deze is nooit voldaan. Men wil een nieuwe rekening nu baseren op de door het rijk geaccepteerde eerste termijn van de orgelrestauratie.
Voor Mense Ruiter worden de op 18 juni gemaakte afspraken bevestigd. De plaats van het Rugwerk met de achterkant 50 cm achter de balustrade wordt bevestigd. De onderzijde van het Rugwerk moet goed bereikbaar zijn. De trekbalken bij het orgel worden vervangen door ijzeren trekstangen.
Op 20 juni schrijft de HOC aan de kerkvoogdij over de afspraken voor de plaatsing van het Rugwerk.
Op 20 juni schrijft de HOC aan de kerkvoogdij dat er voorlopig alleen de directe kosten zoals reiskosten en dergelijke in rekening worden gebracht.
Op 20 juni schrijft de HOC aan Ruiter dat er een nieuw plan voor de orgelrestauratie nodig is nu de restauratie van de kerk over enkele maanden gereed zal zijn. Op maandag 1 juli is er een overleg te Amersfoort tussen orgelmaker, organist, Erné en Edskes om te bespreken wat er aan de plannen moet worden gewijzigd. Twee weken later zal dan het gewijzigde plan gereed moeten zijn.
Op 25 juni bericht de HOC dat architect Heinemann Erné om een tekening van het Rugwerk heeft gevraagd.
Op 28 juni stuurt Heinemann een tekening naar Erné met de sparing in het balkon.
In juli een kort verslag van de HOC over de bespreking in Amersfoort met Erné, Edskes, Hülsmann en Verrips en een tweede gesprek in Groningen tussen Edskes en Erné. De tekeningen van Ruiter waren nu veel verder uitgewerkt, maar nog niet helemaal voldoende. Ook de materiaalbeschrijving was nog niet beschikbaar.
Op 20 juli een uitgebreide offertevan Ruiter inclusief een tekening van het vooraanzicht van het Borstwerk.
Op de eerste 2 pagina's staan alle werkzaamheden met bedragen voor de installatie van Hoofdwerk en Rugwerk inclusief een drieklaviers speeltafel en een windvoorziening voor het totale orgel. Dit deel van de offerte bedraagt f 39.385,-
Op blad 3 en 4 volgt een beschrijving van de te gebruiken materialen.
Blad 5 bevat de leveringsvoorwaarden met de betaaltermijnen per werk.
Op blad 6 de tekening van het Borstwerk en klaviatuur.
Op de laatste pagina de geschatte opleverdatums.
Er is nog een apart blad voor het Borstwerk en het Pedaal. Handgeschreven zijn de mensuren toegevoegd.
Op 8 augustus schrijft de HOC aan Ruiter dat zij zich in grote lijnen met de omschrijving en de vijf tekeningen kunnen verenigen. Graag wil men nog wel een opgave zien van de labiumbreedte van het nieuwe pijpwerk en de mensuren van de Dulciaan 16'. Ook graag een mensurenstaat van het oude pijpwerk om te kunnen zien of het nieuwe pijpwerk daarmee aansluit. Later kan er een bespreking plaatsvinden voor definitieve afspraken. De ontvangen stukken worden doorgezonden naar de kerkvoogdij en Oussoren. Zie brief.
Op 14 augustus een interne notie door de HOC. Ds. Schaap is tevreden over de nu bereikte resultaten. Er worden datums genoemd voor besprekingen.
Op 16 augustus een briefje naar Edskes met een vraag van architect Heinemann of de galerij zo kan worden uitgevoerd als op de tekening van 28 juni.
Op 22 augustus een briefje naar Edskes dat het architectenbureau de tekening naar hem toestuurt om te beoordelen of de galerij volgens de tekening kan worden uitgevoerd.
Op 27 augustus wordt door de HOC aan kerkvoogdij en architectenbureau bevestigt dat de galerij volgens de tekening vervaardigd kan worden.
Op 30 augustus stuurt Ruiter een opgave van de mensuren van Hoofdwerk en Rugwerk.
Op 6 september is er een interne HOC-notitie dat er een bespreking is gepland in Meppel op 12 september om 10:00 uur. Ruiter schuift later aan. Ook dient overleg plaats te vinden over een eventuele noodvoorziening tussen het gereedkomen van de kerkrestauratie en het opleveren van het orgel.
Op 13 september schrijft Mr. Bongers uit Meppel dat Erné hem opbelde dat de restauratie gestalte begint te krijgen. De leveringsvoorwaarden dienen zeer goed te worden geformuleerd. 'R. is een gladde vogel'.
Op 16 september schijft Ruiter aan Erné dat de leveringsvoorwaarden nu verstuurd kunnen worden. Dit heeft vertraging opgelopen door de afwezigheid van de directeur van de bank.
Op 16 september stuurt Ruiter de gewijzigde leveringsvoorwaarden naar de HOC.
Interne memo van 17 september van de HOC. De nieuwe leveringsvoorwaarden lijken ongunstiger dan de eerdere: Lunch in plaats van melk, materiaalprijsstijgingen, toezicht HOC.
Op 19 september een brief van de kerkvoogdij aan de HOC dat ze de rekening van de HOC pas betalen als de HOC de aanvraag voor de subsidie van het reeds uitgevoerd werk hebben ingediend.
Op 23 september antwoordt de HOC dat de in rekening gebrachte kosten reis- en verblijfkosten zijn, die niet onder deze afspraak vallen.
Op 9 oktober schrijft de kerkvoogdij dat het contract inmiddels door Ruiter en de kerkvoogdij ondertekend. Toegevoegd zijn enkele aanvullingen in een bijlage.
Op 11 oktober zegt de HOC aan de kerkvoogdij toe om een conceptbrief te maken voor de subsidieaanvraag. (08) (28)


Nieuwsblad van het Noorden 11-10-1963, Nieuwe provinciale Groninger courant 11-10-1963, Ons Noorden 11-10-1963

Op 14 oktober geeft Ruiter een schema van de toekomstige werkzaamheden.
 - Rest 1963: schoonmaken en herstel van de in de kerk aanwezig onderdelen.
 - Januari 1964: aanleg windvoorziening.
 - Februari 1964: speeltafel maken en inbouwen.
 - Maart 1964: Hoofdwerkmechaniek maken en inbouwen. Hoofdwerk voorlopig stemmen.
 - April/mei 1964: Mechaniek Rugwerk aanleggen en monteren
 - Juni 1964: Pijpwerk hoofd- en Rugwerk verder afwerken.
De aannemer van de kerkrestauratie gaat er vanuit dat het balkon op 1 november gereed is. Begin oktober heeft Ruiter in opdracht van de kerkvoogdij het orgel naar de andere kant van de galerij overgebracht zodat de aannemer de galerij kan wijzigen.
Op 17 oktober een afschrift van de brief van de kerkvoogdij dat de rekeningen van de HOC zijn betaald. Ook een afschrift van een rekening van Ruiter voor de punten 14 en 15 (gemaakte tekeningen) van de offerte.
Op 21 oktober schrijft de HOC aan de kerkvoogdij dat de rekening van Ruiter betaald kan worden en dat het nog niet zeker is of de declaraties van de HOC voor subsidie in aanmerking komen.
Rond deze tijd is er ook een conceptbrief voor een subsidieaanvraag gemaakt. Deze brief gaat uit van het bedrag van f 39.385 uit de nieuwste offerte, maar ook de kosten van de al eerder uitgevoerde werkzaamheden van f 23.985,01 worden aan de orde gesteld. Daarnaast worden de kosten voor advies en toezicht door de HOC van f 4500,- en een post onvoorzien van f 15.000,- genoemd. Bij elkaar geteld levert dit een bedrag op van f 82.870,01. De subsidie is nodig om de restauratie te kunnen uitvoeren samen met de subsidiebedragen van gemeente en provincie. Tevens wordt toestemming gevraagd om met de restauratie te kunnen beginnen.
Op 21 oktober schrijft de HOC aan de kerkvoogdij dat ze in overleg met de rijksadviseur een conceptbrief hebben gemaakt voor een subsidieaanvraag. Onduidelijk is of dit dezelfde brief is als de brief hierboven vermeld.
Op 29 oktober een HOC-kopie van twee brieven van architect Heinemann voor de HOC en voor Ruiter. Heinemann levert een tekening waarop staat aangegeven waar de balken op het balkon lopen. Zowel Ruiter als de HOC wordt gevraagd de maten op te geven van het gedeelte wat moet worden verwijderd, zodat de aannemer met de werkzaamheden kan beginnen.
Op 31 oktober schrijft de kerkvoogdij aan de HOC dat de subsidieaanvraag geen betrekking heeft op een nieuwe subsidieaanvraag, maar om een verhoging van een reeds op 31 mei 1960 toegekende subsidie van f 15.600,-
Op 1 november meldt de HOC aan de kerkvoogdij dat het wel degelijk om een nieuwe subsidieaanvraag gaat. Wel zou men via een tussenzin kunnen verwijzen naar de f 15.600 uit 1960.
Op 4 november een antwoord van Ruiter op de brief van Heinemann over de trekbalken. Alleen van de tweede balk vanuit de toren gezien moet een stuk van 333 cm vervangen te worden door een trekstang. Ook oppert hij de mogelijkheid om de balken geheel te vervangen door trekstangen.
Op 22 december wordt de kerk na de kerkrestauratie weer in gebruik genomen. Zie orde van dienst. (08) (28)

1964: Op 4 mei een HOC-kopie van een brief van de kerkvoogdij aan Ruiter wanneer welk deel gereed en speelklaar wordt opgeleverd.
De conceptbrief voor de aanvraag van de subsidie van oktober 1963 wordt op 17 juni verstuurd. De door de HOC voorgestelde wijzigingen zijn verwerkt.
Op 7 juli meldt de kerkvoogdij aan de HOC dat het Rugwerk speelklaar door Ruiter is opgeleverd en voor de eerste keer in de eredienst is gebruikt. Kan er nu opdracht worden gegeven voor het Borstwerk en het Pedaal?
Op 9 juli bevestigt de HOC de ontvangst van de brief.

Fotografen onbekend

Op 13 juli schrijft de HOC dat Erné op 17 juli naar Meppel komt om de huidige situatie te bekijken. Op grond daarvan kan er verder worden geadviseerd.
Op 27 juli wordt de stand van zaken door de HOC aan Oussoren gemeld. Het Rugwerk is speelklaar opgeleverd. Dit ontheft Ruiter niet van zijn verplichtingen. De oplevertermijn van de drieklaviers speeltafel is ver overschreden. Voor de vertraging door ziekte zijn geen bewijsstukken geleverd. Ook had dit veel eerder gemeld meten worden. Het pijpwerk van het Rugwerk is wel geplaatst, maar nog niet geïntoneerd. Bespeling van het Rugwerk geschiedt middels een noodklavier aan de achterzijde. Vastgesteld wordt dat Ruiter de volgende verplichtingen niet is nagekomen:
 - De opleveringstermijnen
 - De volgorde van afwerking
 - De verplichting om overmacht (bv. ziekte) te melden.
Krachtens artikel 7 van de overeenkomst heeft Ruiter nog een maand de tijd om Hoofdwerk en Rugwerk op te leveren. Een opdracht voor Borstwerk en Pedaal is dan ook niet aan de orde.
Op 27 juli maant de HOC Mense Ruiter om binnen 1 maand zijn verplichtingen na te komen.
Op 30 juli vraagt de kerkvoogdij aan de HOC advies omtrent een binnen gekomen rekening van Ruiter met de volgende posten:
1. f 2.750,-Schoonmaken en herstellen orgelonderdelen in de kerk opgeslagen 
3. f 2.550,-Aanbrengen Nolte's sleepladenconstructie in windladen Hoofdwerk en Rugwerk 
11. f 1.875,-Opstellen Rugwerk 
12. f 2.775,-Nieuwe mechaniek tussen speeltafel en windladen 
13.f 1.800,-In de was zetten van de orgelkassen
Notitie van Erné dat Ruiter de 'euvele moed' had om op de datum 27 juli om een betaling te vragen.
Op 31 juli bericht de HOC aan Ruiter dat ze de kerkvoogdij hebben geadviseerd de nota niet te betalen.
Op 31 juli schrijft Ruiter aan de HOC dat het werk door de verbouwwerkzaamheden van de galerij pas konden starten op 9 december in plaats van, zoals afgesproken, op 1 oktober. De rugwerkkas is toen op verzoek van de kerkvoogden opgesteld met frontpijpen. Dit was net voor Kerst gereed. Door het late begin in Meppel zijn andere werkzaamheden opgepakt, waardoor we vanaf 9 december niet alle tijd aan Meppel konden besteden. Ook was er sprake van ziekte van de speeltafelmaker en de vrouw van Ruiter, die de administratie voert. De ziektegevallen bewijst Ruiter door het tonen van de betalingen van het GAK (Gemeentelijk Administratie Kantoor). Ruiter heeft tot nu toe f 25.000,- besteedt aan werkzaamheden voor het orgel. Ruiter stuurt nu aparte rekeningen post voor post uit de offerte zodat die onderdelen betaald kunnen worden waarvan de HOC heeft vastgesteld dat ze gereed zijn.
Op 18 augustus schrijft Ruiter een aanvullende brief op zijn brief van 31 juli. Hij excuseert zich voor het feit dat het wijzigen van de volgorde van werkzaamheden niet is doorgegeven. Ook speelt een rol dat de klavieren maanden later werden geleverd dan afgesproken.
De genoemde termijn van één maand om het werk af te maken is een onmogelijke eis. Ruiter probeert het Rugwerk en het Hoofdwerk op 1 oktober bespeelbaar te krijgen. Het lofwerk van de kassen kan pas worden begonnen als de rijksarchitect gegevens levert. Ook heeft hij nog goedkeuring nodig voor de Dulciaan 16' qua mensurering. Hij levert een tekening van de registerknoppen en wil weten hoe de naamplaatjes er uit moeten uitzien.
Op 28 augustus schrijft de HOC aan de kerkvoogdij en Oussoren over de voortgang van de restauratie. De HOC adviseert om een voorschot f 7.500,- te betalen. De nota's zelf zijn door de HOC nog niet gecontroleerd. Het schetsje van de registerknoppen is doorgezonden naar Edskes ter beoordeling. Aan Ruiter wordt de ontvangst van zijn brieven van 31 juli en 18 augustus bevestigd. Men is het eens met Ruiter over de latere aanvang van de werkzaamheden. Dit is buiten zijn schuld. Hij had echter andere werkzaamheden aan het orgel kunnen oppakken. Ook is men niet gelukkig met de term 'bespeelbaar maken' in plaats van opleveren. Bij het bespeelbaar maken van het Rugwerk is Ruiter teveel zijn eigen gang gegaan, zonder dit goed te overleggen met de HOC. Ook gaat Ruiter niet in op de opmerking van de HOC omtrent de intonatie van het Rugwerk. Ruiter dient de HOC beter op de hoogte te houden van het gereedkomen van werkzaamheden uit het contract, zodat de HOC op tijd kan controleren of de werkzaamheden goed zijn uitgevoerd en er gefactureerd kan worden. In de tweede helft van september is de HOC van plan een vergadering te beleggen met alle belanghebbenden.
Op 7 september wordt aan kerkvoogdij en Ruiter gemeld dat de vergadering zal plaatsvinden op 28 september in Meppel.
Op 14 september wordt het schetsje van Ruiter voor de registerknoppen goedgekeurd.
Op 18 september bericht de HOC dat de volgende personen op de vergadering van 28 september aanwezig zullen zijn: Erné, Hülsman, De Waard (secretaris HOC), Ruiter schuift om 11:00 uur aan.
Op 30 september doet de HOC verslag van het overleg op 28 september te Meppel. Op basis van deze vergadering gaat een brief naar Ruiter, waarin het volgende wordt afgesproken:
 - Op 2 november zijn het Hoofdwerk en het Rugwerk gereed voor de keuring. Die dag zullen Erné en Hülsman het orgel keuren in aanwezigheid van dhr. Edskes.
 - Er wordt een voorbehoud gemaakt voor de Dulciaan 16'. Deze dient nog te worden overlegd met Erné en Edskes en daarna besteld te worden bij Giesecke.
 - Op 2 november vindt er 's middags overleg plaats met de kerkvoogdij omtrent het resultaat van de keuring.
 - De kerkvoogdij kan dan op grond van het resultaat de opdracht verstrekken tot de bouw van het Borstwerk en het Pedaal.
Op 2 oktober schrijft de HOC aan de kerkvoogdij dat ze in de vorige brief vergeten waren te melden dat het door Ruiter tot nu toe verrichtte werk er zeer verzorgd uit ziet.
Op 22 oktober stuurt de kerkvoogdij een nota van 26 september voor punt 10 (windvoorziening) van f 3.850,- van Ruiter door aan de HOC ter controle.
Op 26 oktober meldt de HOC aan de kerkvoogdij dat er vertraging is bij het intoneren, omdat Ruiter ziek is en niet mag reizen. Wel is hij pijpwerk aan het voorintoneren in zijn werkplaats. Al het pijpwerk staat dus nog niet op de laden. Ook is de HOC niet op de hoogte gebracht van de vertraging door de ziekte. Ruiter antwoordt dat hij vanaf 29 oktober weer in Meppel zal zijn en daar dan ook zal blijven. Het zou mooi zijn als iemand van de HOC in de dagen daarna langs zou kunnen komen.
Op 30 oktober wordt door de HOC gemeld dat de keuring inderdaad op 2 november zal plaatsvinden.
Op 6 november doet de HOC verslag van de op 2 november verrichtte keuring. Het werk is technisch en artistiek zeer verantwoord met de volgende uitzonderingen:
 - Cymbel en Scherp passen niet goed in het klankbeeld en dienen in overleg met Erné en Edskes te worden herzien
 - In de pijptorens zitten nu 7 pijpen vanwege de zorg van Ruiter voor de klankuitstraling. Erné en Edskes willen graag weer de oorspronkelijke 9 pijpen. Hierover wordt overleg gevoerd.
 - Boven het Hoofdwerk moet nog een eikenhouten afdekking worden aangebracht.
Op grond van de keuring kunnen de volgende posten uit de offerte worden voldaan: 1, 3, 11, 12, en 13 met aftrek van het reeds betaalde voorschot van f 7.500,- Ook de posten 4, 8 en 9 kunnen nu worden voldaan. Open staan nu nog de posten 2, 5, 6 en 7.
Op basis van deze keuring heeft de kerkvoogdij nu aan Ruiter een voorlopige opdracht gegeven voor het Borstwerk en het Pedaal op basis van de offerte van 20 juli 1963. Deze opdracht kan pas definitief worden na de volgende aanpassingen:
 - loon- en materiaalprijswijzigingen
 - een andere leverancier zoeken dan Giesecke in verband met de te lange levertijden
 - samen met Erné een bezoek aan Stinkens brengen om goede afspraken te maken met betrekking tot levertijden en prijzen
 - na definitieve gunning worden alle mensuren bepaald
 - vormgeving naamplaatjes registers.
Van belang is dat Ruiter de HOC goed op de hoogte houdt van de voortgang en mogelijke tegenslagen.
De oplevering van het Borstwerk wordt bepaald op Pasen 1965 en die van het Pedaal op 1 september 1965.
Aan de kerkvoogdij wordt bevestigd dat Ruiter zijn afspraken goed is nagekomen. De opdracht voor het Borstwerk en het Pedaal kan dus worden verleend. Geadviseerd wordt om nog geen concerten te geven, omdat het orgel nog niet gereed is. Je loopt dan risico met publicaties in de pers over deze concerten. Ook de omkering van eerst Pedaal en dan Borstwerk lijkt de HOC geen goed idee, omdat er dan vertragingen zouden kunnen ontstaan in de levering. Wel zouden bv. orgelvespers georganiseerd kunnen worden.
Van 11 november dateert een mensuurtabel voor de registers van het Borstwerk en het Pedaal.
Op 18 november stuurt Ruiter Erné een mensuurtabel voor de Dulciaan 16' van het Hoofdwerk.
Op 28 november meldt Ruiter aan de HOC dat het orgel minder ver gereed is dan afgesproken vanwege de volgende oorzaken:
 - Ziekte van de echtgenote van werknemer Smith, waardoor hij niet van huis kon
 - Ziekte van de vrouw van Ruiter, waardoor hij niet van huis kon
 - Aanvulpijpen van de Cymbel en de Scherp zijn te laat ontvangen.
 - Bijzondere diensten in de kerk, waardoor er niet kon worden gewerkt
Ruiter verwacht volgende week weer in de kerk te kunnen werken. Aan Erné zal worden gemeld wanneer ale werkzaamheden zijn afgewerkt.


Tabellen van de Scherp en de Octaaf 2' van het Rugwerk

Op 22 december geeft Ruiter door aan de HOC dat hij weer is begonnen met de fijne na-intonering, omdat zijn vrouw nu zover hersteld is dat hij weer van huis kan. De omstelling van de Cymbel en de Scherp is inmiddels afgerond. Erné krijgt bericht zodra alles is afgerond. (08) (28)


Het Orgel 1965-01

1965: Op 20 januari schrijft Ruiter een brief aan de HOC over 9 of 7 pijpen per toren. In 1955 was hij van mening dat 9 pijpen te veel was.
Op 16 februari wordt het restauratieplan door het ministerie van OKW goedgekeurd. Er wordt een subsidie van 50% verleend op de werkzaamheden aan het Hoofdwerk en het Rugwerk op basis van f 72.538. De subsidie bedraagt dus maximaal f 36.269,- Voor het toevoegen van een Borstwerk en een Pedaal dient nog een plan te worden ingediend.
Op 26 maart brieven van de HOC naar kerkvoogdij en Ruiter voor een nieuwe bespreking op 6 april in Meppel.
Op 30 maart een brief van Ruiter over de gewijzigde prijzen voor Borstwerk, Pedaal en pedaalkas.

	oorspronkelijk	nieuw
Borstwerk	18.750,-	22.350,-
Pedaal	38.540,-	46.300,-
Pedaalkas	8.000,-	9.200,-

Op dezelfde datum meldt Ruiter dat Erné en Edskes eind februari het orgel bespeeld hebben voor het controleren van de intonatie. Hij dacht het werk af te hebben, maar er waren nog een aantal opmerkingen:
 - De winddruk verhogen tot 79mm. Dat is voor het Hoofdwerk + 15% en voor het Hoofdwerk + 10%
 - De Prestant 8' van het Hoofdwerk moet worden vervangen door een exemplaar met de oude onregelmatige mensuur in 40% tin. Om de kosten te drukken zou de huidige Prestant 8' kunnen worden hergebruikt in de Octaaf 8' en de Octaaf 4' van het Pedaal.
Daarna hebben ze samen de werkplaats van Ruiter bezocht om het Borstwerk in aanbouw te bezien. Men was tevreden. Volgende week worden de mensuren van het Borstwerk vastgesteld.
Omdat Ruiter al tijdens het intoneren tegenvallers had in het oude pijpwerk (kanker-gaatjes, losse kernen en naden etc.) stelt hij nu voor de extra intonatiewerkzaamheden op nacalculatiebasis te doen. Het vervangen van de Prestant kost ca. f 2.000,- Deze vrij lage prijs zou inhouden dat de huidige Prestant uit kostenoverwegingen niet zou hoeven te worden hergebruikt in het Pedaal. Ruiter vraagt van de HOC akkoord op bovenstaande werkwijze. De Dulciaan 16' is bij Stinkens in bewerking op basis van de gegevens van Edskes.
Het plan is om daar vanaf 1 maart mee aan de slag te gaan. Door ziekte van Ruiter is daar niets van terecht gekomen. Hij kan nu zijn werkzaamheden weer hervatten Wel zijn in Groningen door Edskes en Ruiter de mensuren voor het Borstwerk definitief vastgesteld. Als deze pijpen binnen zijn maakt Ruiter de stevels, koppen en hangers. De borstwerk-windlade is nu zover gevorderd dat deze binnenkort in Meppel kan worden ingebouwd.
Op 14 april stuurt Ruiter een bijgestelde kostenopgave aan de HOC voor het Borstwerk en het Pedaal. De bedragen blijven gelijk aan de prijzen in de tabel hierboven.
Op 21 april  wordt verslag gedaan door de HOC van de vergadering op 6 april in Meppel. Besproken zijn de volgende punten: Winddrukverhoging, aantal pijpen in de fronttorens en tijdstip van oplevering.
Fronttorens: Ruiter heeft geprobeerd aan te tonen dat 7 pijpen per toren al in een vroegtijdig stadium was afgesproken. Op grond van oude foto's kan echter worden aangetoond dat het orgel 9 pijpen per fronttoren bezat. Dit dient te worden hersteld op kosten van de orgelmaker. Ruiter gaat hiermee akkoord. Men is niet bang dat de klankuitstraling door 9 pijpen per toren bemoeilijkt zal worden.
Winddruk: De juiste winddruk is de verantwoordelijkheid van de orgelmaker. De adviseurs treden hierbij op als controlerende instantie. Deze kan pas definitief worden bepaald als het hele orgel beschikbaar is.
Oplevering: Op basis van de doorgegeven bedragen voor Borstwerk en Pedaal kan de HOC geen beslissing nemen. Ruiter dient deze bedragen te specificeren. Het al uitgevoerde werk aan het Borstwerk zag er goed uit. Er dient echter nog wel een aantal verbeteringen aan de mechanieken te worden uitgevoerd. Ook heeft Ruiter te laat de vertraging wegens ziekte gemeld. Hij hoopt het orgel voor Kerst te kunnen afronden, mits het pijpwerk op tijd arriveert.
Op 18 mei meldt de HOC dat de specificatie van Ruiter is ontvangen en goed bevonden op de post van f 400,- na voor een viertal proefpijpen. Deze is voor rekening van Ruiter. Aan Ruiter kan nu de definitieve opdracht worden verstrekt. Bij het ministerie van OKW wordt nu ook subsidie aangevraagd voor het Borstwerk en het Pedaal op basis van een bedrag van f 85.000,- Ook wordt toestemming gevraagd om het werk door Ruiter te laten uitvoeren.
Op 14 juni geeft de kerkvoogdij aan de HOC door dat er aan Ruiter opdracht kan worden gegeven voor het maken van het Borstwerk en het Pedaal.
Op 15 juni geeft de HOC Ruiter de opdracht.
Op 18 juni meldt Nico Verrips aan de HOC dat hij via de kerkvoogdij Ruiter opdracht heeft gegeven de doorspraak in het Rugwerk en hangers in het Pedaal te repareren. Hopelijk heeft dat geen gevolgen voor de planning van de verdere restauratie. Hij vraagt hoe het ervoor staat met het Borstwerk.
Op 22 juni schrijft de HOC aan de kerkvoogdij of deze opdracht niet indruist tegen de gemaakte afspraken. Ze willen uitstellen tot juli.
Op 22 juni een brief van Ruiter aan de HOC. Hij bevestigt de ontvangst van de definitieve opdracht. Het technische gedeelte van het orgel is dit jaar gereed. Het klinkende gedeelte is afhankelijk van de tijdige levering van het pijpwerk door Stinkens. Omdat het nog een tijd duurt voordat het Hoofdwerk geheel gereed is wil Ruiter graag een extra termijn van f 9.200,- ontvangen voor het Pedaal. De intonatie van het Hoofdwerk kan pas geheel worden afgerond als het Hoofdwerkfront geheel gereed is.
Via een andere brief op 22 juni meldt Ruiter aan de HOC dat hij weer ziek is. Hij heeft daarom vervroegd vakantie genomen, maar moest weer terugkomen omdat het daar alleen erger werd.
Op 25 juni geeft de HOC deze vertraging door aan de kerkvoogdij.
Op 5 juli schrijft mevr. Ruiter aan de HOC dat haar man in het ziekenhuis is opgenomen voor een niersteen operatie.
Op 6 juli geeft de HOC de ziekte van Ruiter door aan de kerkvoogdij.
Op 16 juli stuurt Stinkens een rekening naar Ruiter voor het labiale pijpwerk van het Borstwerk van f 2.298,-
Op 2 augustus een interne notie van Erné. De kerkvoogdij van Meppel heeft gebeld dat bij het aanzetten van de motor enkele registers gingen 'praten' en er waren 'piep-geluiden'. Erné heeft mevr. Ruiter gebeld, die al aardig opknapt. Deze zal zorgen dat een medewerker naar Meppel gaat om het probleem te verhelpen. Ruiter zelf is ook weer thuis, maar mag nog niet werken.
Op 4 augustus een brief van mevr. Ruiter aan de HOC met de voortgang van het Borstwerk.
 - Het pijpwerk van Stinkens is gearriveerd.
 - De borstwerklade met mechaniek is in het orgel gemonteerd.
 - De Dulciaan 16' voor het Hoofdwerk is nog niet binnen.
 - De pedaallade is in bewerking
 - De pedaalkas is in september gereed en kan in de kerk worden geplaatst
 - Het pijpwerk voor het Hoofdwerkfront zal half september gereed zijn.
 - Mense Ruiter knapt op, maar mag nog niet werken.
 - Kan de factuur van Stinkens ter betaling worden doorgestuurd naar de kerkvoogdij?
Op 3 september weer een brief van mevr. Ruiter. Hij kreeg op 8 augustus een infectie. Inmiddels knapt hij weer wat op, maar komt deze maand nog niet aan werken toe.
Er wordt deze maand overlegd omtrent de mensuren van het pijpwerk van het pedaal met Edskes. De pedaalkas kan zeer waarschijnlijk half september in de kerk worden geplaatst. Ook de pedaallade vordert goed. De Dulciaan 16' is deze week in Groningen aangekomen.
Op 10 september schrijft de kerkvoogdij aan organist Nico Verrips dat de contacten met Ruiter dienen te verlopen via de kerkvoogdij en de HOC.
Op 27 september weer een voortgangsverslag van mevr. Ruiter. Ruiter kan nog steeds niet werken. Misschien lukt dit half oktober.
De nieuwe frontpijpen van het Hoofdwerk zijn geplaatst. Ook de pedaalkas is geplaatst. De windlade van het Pedaal is vergaand gereed en door Edskes enkele weken terug bekeken. De lepels voor de Regaal 8' van het Borstwerk zijn in bewerking. Het labiale pijpwerk voor het Borstwerk is voorgeïntoneerd. De rekening van de termijn van f 9.200,- voor de pedaalkas is meegestuurd.
Op 28 september een interne notie van de HOC. Moeten de brieven van mevr. Ruiter en de rekeningen van Ruiter en Stinkens nu worden doorgestuurd naar de kerkvoogdij?
Op een memobriefje van 28 september een noodkreet van de secretaris van de HOC of hij nu eindelijk alle informatie van Ruiter en Stinkens kan doorsturen naar de kerkvoogdij. Krijgt hij geen antwoord dan zendt hij 'de hele santenkraam' naar de kerkvoogdij.
Op 30 september een brief van Ruiter aan de HOC wanneer de factuur van Stinkens voor het pijpwerk van het Borstwerk nu wordt betaald.
Op 26 oktober een brief van de HOC aan de kerkvoogdij met daarin de informatie uit de brieven van mevr. Ruiter over de ziekte van haar man. Erné heeft inmiddels de werkplaats in Groningen bezocht. De pedaallade is bijna klaar en kan binnen enkele weken naar de kerk worden overgebracht. Het labiale pijpwerk voor het Pedaal is besteld. Over de tongwerken dient nog overleg plaats te vinden.
Bij zijn bezoek aan de kerk bleek het volgende:
 - Het nieuwe pijpwerk voor het front van het Hoofdwerk is aangekomen en geplaatst, maar nog niet geïntoneerd
 - Het Borstwerk is aangesloten op Manuaal III. Het pijpwerk is nog niet geïntoneerd.
 - De pedaalkas met loopplank en steunen tussen Hoofdwerkkas en Pedaalkas is geplaatst.
De termijnrekening van f 9.200,- voor de pedaalkas kan worden betaald. De rekening van Stinkens kan rechtstreeks betaald worden.
Op 27 oktober meldt Ruiter dat de pedaalwindlade inclusief mechaniek, registratuur en balg naar de kerk is overgebracht. De montage is in gang. Het labiale pijpwerk voor het Pedaal wordt nu gemaakt bij Stinkens. De Vox Humana is in bewerking bij Ruiter. Ruiter kan zelf weer halve dagen werken. Als de Dulciaan 16' en de Vox Humana zijn geplaatst graag een overleg met de HOC over de intonatie. (08) (28)


Ongedateerde detailtekening (28)

1966: Op 28 januari schijft Ruiter aan de HOC dat het labiale pijpwerk op 15 februari in de kerk zal arriveren. De Dulciaan 16' is inmiddels voorgeïntoneerd en zal worden gemonteerd. Ook zijn de tongwerkproefpijpen gereed en kunnen worden uitgeprobeerd.
Op 1 april schrijft Ruiter aan de HOC dat het pijpwerk voor het Pedaal nog steeds niet door Stinkens is geleverd. De planning is nu 15 april. Ook bij Stinkens blijkt er achterstand te zijn door ziekte bij het personeel.
Op 2 april vraagt Ruiter aan Erné of hij zijn invloed bij Stinkens wil aanwenden om levering op tijd te laten plaatsvinden.
Op 22 april een interne notitie van de secretaris van de HOC dat hij advies van Erné wil hebben over een rappel van de kerkvoogdij van Meppel.
Op 6 mei een brief van de HOC aan de kerkvoogdij als antwoord op hun vragen omtrent de voortgang op basis van de brieven van Ruiter. Erné is op 7 april in de kerk geweest, maar heeft nog geen verslag gemaakt. Het labiale pijpwerk is inmiddels door Stinkens geleverd en in de kerk gearriveerd.
Op 12 mei stuurt Ruiter de factuur van f 9.329,- van Stinkens voor het pedaalpijpwerk naar de HOC ter fiattering.
Op 1 juni meldt Ruiter dat er deze week niet in Meppel wordt gewerkt, maar met 3 man in de werkplaats, omdat dat daar efficiënter gewerkt kan worden. Vanaf 6 juni wordt er weer met 2 man in de kerk gewerkt, die ook in Meppel logeren. De derde man werkt in de werkplaats aan de pedaalmixtuur.
Op 23 juni schrijft de HOC aan de kerkvoogdij dat Erné en Edskes op 14 juni in Meppel waren om de intonatie van het Hoofdwerk door te nemen. Nu is Ruiter 14 dagen met vakantie en daarna zal hij het Hoofdwerk gaan intoneren. Dit zal eind augustus gereed zijn en beoordeeld kunnen worden. Verder is hij bezig met proeven voor de tongwerken. Verwacht wordt dat het orgel eind dit jaar geheel gereed zal zijn. De nota van f 9.329,- voor het pedaalpijpwerk kan worden voldaan.
Op 21 juli schrijft het ministerie van OKW dat er een subsidie is toegekend voor de reconstructie van het Borstwerk op basis van f 23.468,- De bouw van het Pedaal is niet subsidiabel, maar wordt wel toegestaan.
Op 20 september schrijft Ruiter aan Erné dat hij 10 pijpen van de zijtorens naar Stinkens heeft terug gestuurd voor nieuwe bovenlabia en een nieuw dikker corps. De pijpen zijn weer terug en moeten worden afgewerkt. In de werkplaats zijn de tongen van 16' en 8' van het Pedaal in de koppen gepast. Deze gaan deze week naar de kerk. Wanneer kunt U langskomen?
Op 29 september schrijft Ruiter aan de HOC dat hij wegens griep deze week niet heeft kunnen werken. Hij is echter weer hersteld. Erné en Edskes waren de ochtend op bezoek in Meppel. Ruiter werd er op gewezen dat hij de loonstijgingen nog had moeten doorgeven. Hij doet dat in deze brief.
Op 30 september schrijft de HOC dat ze eind oktober weer een vergadering willen beleggen met HOC, Orgelmaker en kerkvoogdij.
Op 7 oktober wordt de datum vastgelegd op 24 oktober met als deelnemers: Edskes, Erné, Hülsmann, Moll, Ruiter.
Op 27 oktober een verslag van de vergadering op 24 oktober. Er was vertraging wegens ziekte, maar de werkzaamheden lopen nu goed. Er wordt met 2 man aan de intonatie gewerkt. De prestanten van Hoofdwerk en Rugwerk zijn gereed. De Cymbel en de Scherp hebben te weinig grondtoon en moeten worden herzien. Nu bezig met de fluiten. Met de tongwerken worden nog proeven gedaan. Alle benodigde technische onderdelen zijn nu in de kerk aanwezig. Hierover zijn Erné en Edskes zeer tevreden.
Er is geen kans dat het orgel met Kerst wordt opgeleverd. Hoofdwerk en Rugwerk zijn dan grotendeels gereed en misschien een klein deel van Borstwerk en Pedaal. Forceren heeft geen zin, dat veroorzaakt alleen dat dingen later weer moeten worden verbeterd.
Het labiale pijpwerk zal 1 februari 1967 gereed zijn. Er lopen nog proeven met de tongwerken, maar verwacht wordt dat een opdracht tot het maken van deze pijpen over ca. 14 dagen gegeven kan worden. Levering van de tongwerken in februari 1967. Erné zal dit nauwlettend in de gaten houden. 1 maart wordt de keuring van het hele instrument verwacht. Met Pasen is er dus een volledig orgel. Ruiter zal op 1 december, 1 januari en 1 februari een voortgangsverslag maken.
Op 30 november levert Ruiter zijn voortgangsverslag:
 - Er is voortdurend met 1 à 2 man aan het orgel gewerkt.
 - De Octaaf 2' en de Quint 1 1 /3' zijn klaar
 - De Scherp van het Rugwerk is herzien en beoordeeld door Erné, Edskes en Hülsmann
 - De Cymbel is nog niet helemaal goed. Daar wordt nog aan gewerkt.
 - Een gedeelte van de Fluit 4 is ook geïntoneerd
 - De pedaaltongwerken zijn beoordeeld. De bekers kunnen nu besteld worden. (08) (28)

1967: Op 4 januari stuurt Ruiter weer een voortgangsverslag.
 - De Cymbel van het Hoofdwerk is bijna klaar
 - De Fluit 4', Fluit 2' en Quint 3' van het Rugwerk zijn onderhanden.
 - De Gedekt 8', Fluit 4' en Quint 3' van het Hoofdwerk zijn bijna klaar
 - Bij het Borstwerk is gestart met Holpijp 8', Fluit 4' en Octaaf 2'
 - De maten van de tongwerken zijn aan de pijpenmakers doorgegeven.
 - Een week niet gewerkt wegens griep
Op 12 januari meldt Ruiter dat hij weer is hersteld en aan het werk.
Op 6 februari een volgend voortgangsverslag:
 - Er is voornamelijk geïntoneerd aan de labialen van het Borstwerk
 - De Octaaf 4' en de Gedekt 8' van het Pedaal zijn bijna geïntoneerd
 - Volgens Edskes komt Erné binnenkort langs. Ruiter zou graag van hem horen wat hij er van vindt.
 - Vanwege zijn ziekte loopt hij iets achter
 - De bekers van de tongwerken komen volgens Stinkens midden februari
Op 10 februari een brief van de HOC naar de kerkvoogdij. Het labiaalpijpwerk van de manualen is deze week gereed gekomen. Ruiter is bezig met het pedaal. De tongwerken van het pedaal zijn over 14 dagen aanwezig. Ruiter loopt op dit moment 22 dagen achter op schema. Datgene wat gereed is, is van goed niveau.
Op 5 maart stuurt Ruiter weer een voortgangsverslag:
 - Van het Pedaal zijn de Prestant 16', Prestant 8' en de Gedekt 8' klaar
 - Er wordt gewerkt aan de Mixtuur van het Pedaal en de Scherp van het Borstwerk.
 - De tongwerkbekers zijn verlaat en arriveren volgens Stinkens deze week.
Op 15 maart een verslag van het bezoek dat Edskes en Hülsmann op 8 maart aan het orgel brachten. Ruiter krijgt de labialen gereed voor de afgesproken datum. De tongwerken komen deze week. Het intoneren kost een week per register. Het orgel zal dus niet voor Pinksteren gereed zijn. Niemand heeft tot nu toe goed vat op Ruiter gekregen, maar wat gereed is, is fraai.
Op 5 april stuurt Ruiter de rekening van 8 maart van Stinkens van f 4.000,- voor de 4 tongwerken van het Pedaal (Bazuin 16', Trompet 8', Trompet 4', Cornet 2') naar de HOC.
Op 6 april weer een voortgangsverslag van Ruiter:
 - De labiaalstemmen zijn praktisch klaar. Alles nog een keer nalopen en rein stemmen
 - De tongwerkbekers zijn op 10 maart aangekomen
 - Het maken van de hangers voor de tongwerkbekers vordert goed. Door een fout van een werknemer zijn een paar dagen verloren. De stevels zijn op de stokken gemonteerd. De Bazuin 16' en Trompet 8' worden volgende week in het orgel geplaatst
 - De andere tongwerken duren wat langer omdat een werknemer is vertrokken nadat ik hem aanwijzingen gaf hoe wat sneller te werken
 - We werken in ploegen. Werknemers overdag en ik 's nachts.
 - Deze week zelf niet kunnen werken wegens griep. Ga donderdag of vrijdag weer naar Meppel
Op 25 april een brief van de HOC aan de kerkvoogdij. De nota van Stinkens van f 4.000,- voor de tongwerken van het pedaal kan worden betaald. Erné geeft de volgende stand van zaken:
 - De Vox Humana van het Borstwerk staat op de lade. Ruiter is begonnen met de intonatie
 - De andere tongwerken komen op 24 april naar de kerk
 - Vanwege zijn fragiele gezondheid is het niet verstandig Ruiter op te jagen. Het wordt een fraai instrument
 - De labiaalstemmen van het pedaal doen het goed
Op 25 mei schrijft Ruiter dat hij die week niet heeft kunnen werken wegens zware hoofdpijn en vermoeidheid. Wel heeft zijn personeel aan het orgel gewerkt. Hij denkt volgende week weer verder te kunnen gaan met het intoneren.
Op 3 juni meldt Ruiter dat hij nog steeds niet heeft kunnen werken.
Op 8 juni schrijft Ruiter dat hij waarschijnlijk 13 juni weer aan het werk gaat.
Op 19 juni schrijft Ruiter dat hij het werk weer gaat hervatten. Van zijn arts moet hij met de trein reizen en gewone werkdagen maken.
Op 18 augustus schrijft Ruiter dat er deze week niet aan het orgel is gewerkt. Ruiter moest zich met de werkplaats bemoeien en Weesjes liep vast met het vergulden van de frontpijpen. Volgende week gaat Weesjes weer verder met het vergulden van de frontpijpen en Smith met het stemmen van de labialen. Woensdag hoopt hij weer verder te gaan met de tongwerken. De Dulciaan 16' is gemonteerd en de discant aan het spreken gebracht. Er zijn membranen aangebracht op de Dulciaan 8', zodat hij makkelijker te bewerken is. Dit geldt ook voor de Vox Humana.
Op 29 september schrijft de HOC aan Ruiter vanwege vragen over de voortgang door de kerkvoogdij. Erné heeft gesproken met Ruiter en daaruit kwam dat het orgel voor Kerst gereed zou kunnen zijn.
Op 13 oktober zegt Ruiter in een brief dat de gevraagde informatie voor het Hoofd- en Rugwerk naar de HOC zijn gestuurd. De logiesnota is met f 264,90 verlaagd en op f 1819,- gekomen. Deze nota wordt tegelijkertijd ingediend met die voor het Borstwerk.
Op 11 oktober dient de Ruiter een aantal nota's met achterliggende specificaties in voor een totaalbedrag van f 22.901,45. Dit betreft de volgende punten:

	omschrijving	kosten
2. offerte	verbetering windladen Hoofdwerk en Rugwerk	f 1.823,50
7. offerte	Wijzigingen hoofwerk- en rugwerkkas	f 3.283,90
	Bouwkundige voorzieningen	f 1.529,00
	Wijziging front	f 3.755,65
	Wijziging Cymbel en Scherp	f 1.208,40
5. offerte	Dulciaan 16'	f 2.700,00
6. offerte	Intonatie Hoofdwerk	f 1.800,00
	Kosten loonstijgingen	f 4.982,00
	Logieskosten	f 1.819,00
		------------
	Totaal	f 22.901,45

Deze nota's worden op 7 november door de HOC aan de kerkvoogdij doorgestuurd. Erné heeft de nota's gecontroleerd en in orde bevonden.
In de begeleidende brief legt Ruiter uit waarom de beloofde termijnen van Hoofdwerk (april 1964) en Rugwerk (1 juli 1964) zover overschreden zijn.
 - De eerste vertraging was het ver uitlopen van de kerkrestauratie. Hierdoor kon men pas starten in januari 1964
 - Zijn beste houtbewerker is enkele maanden ziek geweest, daarna halve dagen gaan werken en tenslotte heeft hij ander werk gezocht
 - Ziekte van personeel en hemzelf.

Op 13 december schrijft Ruiter dat het orgel afgerond is. Ruiter gaat er van uit dat ook dat Erné en Edskes zeer verheugd zullen zijn. Bijgaand rekeningen en specificaties. Borstwerk en Pedaal kunnen nu in rekening gebracht worden.
Op 22 december stuurt de HOC de rekeningen ten bedrage van f 59.117,- door naar de kerkvoogdij.

Bouw Pedaal	f 32.571,00
Bouw Borstwerk	f 20.052,00
Loonkostenstijgingen	f 1.161,75
Loonkostenstijgingen	f 3.351,24
Logieskosten	f 1.981,00
	-----------
Totaal	f 59.117,00

De nota's zijn door Erné grondig gecontroleerd en akkoord bevonden. De loonkostenstijging van 1967 zijn niet in rekening gebracht. De nota's kunnen worden betaald.
Eind december wordt de uitnodiging verstuurd voor de ingebruikname op 5 januari 1968. (08) (28)

1968: Op 3 januari bedankt de HOC de kerkvoogdij voor de uitnodiging voor de ingebruikname op vrijdag 5 januari. Cor Edskes zal de geschiedenis van het orgel presenteren. Lambert Erné en Nico Verrips bespelen het orgel. Daarna is er een avondgebed met dominee W.A. Verheij.
Op zaterdag 6 januari is er een orgelconcert door Nico Verrips en op zondag 7 januari wordt het orgel voor het eerste bespeeld in de eredienst. Ook secretaris S.C. de Waard, voorzitter J. Moll en adviseur Hülsmann zullen aanwezig zijn. Zie ook het ingebruiknameboekje en het artikel in Hervormd Meppel van 6 januari.
Op 22 januari bepaalt de HOC de vergoeding voor Lambert Erné voor zijn advieswerk voor de fases Borstwerk en Pedaal. Hij krijgt een vergoeding van 4% van de bouwkosten f 83.563,- van deze fase is f 3.342,52.
Op 26 januari stuurt de HOC het keuringsrapport naar Ruiter. Gememoreerd wordt de moeizame voortgang van de werkzaamheden, maar men is zeer tevreden over het uiteindelijke bereikte resultaat.
In het keuringsrapport staat dat het orgel kan worden gerekend tot de belangrijkste orgels in het noorden van Nederland. De samenwerking tussen orgelmaker en zijn werknemers en adviseurs heeft geleid tot een instrument dat 'enerzijds in zijn totaalklank, anderzijds bij gedifferentieerde registraties, een imponerend plenum en kleurrijke mogelijkheden biedt.' Het nieuwe Pedaal sluit aan bij het oude werk en vergroot de mogelijkheden van het orgel aanzienlijk. Dit geldt ook voor het Borstwerk. De techniek is goed afgewerkt. Er is een prima speelaard, goede windverzorging en de kassen zijn mooi afgewerkt. Het orgel is goedgekeurd met de gelukwensen van de commissie.
Op 8 februari dankt Ruiter voor het keuringsrapport. Hij heeft veel geleerd van de samenwerking met Erné en Edskes. De secretaris van de HOC zal blij zijn dat alle correspondentie rond dit orgel kan worden opgeborgen in het archief. De brief van Ruiter wordt doorgestuurd naar de kerkvoogdij.
Op 25 maart antwoord van de kerkvoogdij aan de HOC. Ze zijn blij dat er eindelijke een streep kan worden gezet onder de orgelrestauratie en bedanken de HOC voor de vasthoudendheid en deskundigheid waarmee de restauratie is begeleid. (08)
Op 29 maart antwoord van de HOC. Ze zijn blij met de inhoud van de brief van de kerkvoogdij. De dank is wederzijds.
Op 11 mei schrijft Ruiter aan de kerkvoogdij over de garantievoorwaarden. Het orgel dient eenmaal jaarlijks te worden gestemd door Ruiter. Er is een concept-onderhoudscontract. (29)
Op 26 september schrijft de kerkvoogdij aan de provincie. De subsidie door het rijk is geheel afgewikkeld. Kan de provincie nu ook subsidie verlenen?
Op 24 oktober geeft het Bureau monumentenzorg van Drenthe een positief advies aan de provincie voor het verlenen van subsidie. Het toevoegen van het pedaal wordt door het rijk niet gesubsidieerd. Misschien is de provincie bereid dit wel te doen omdat hierdoor de mogelijkheden van het orgel als concertinstrument zeer zijn toegenomen.
Op 12 november schrijft de provincie dat ze bereid zijn subsidie te verlenen. (31) (08) (28)

Nieuwsblad van het Noorden 06-01-1968

De organisten

Willem Leemcuyl
Voor de bouw van het huidige orgel was een zekere Willem Leemcuyl organist in de Mariakerk in Meppel. Wij vinden zijn naam vermeld in de archieven wanneer de financiën weer kunnen worden geregeld na de oorlogshandelingen van bisschop Bernard van Galen. De schulden zijn weer betaald en dan wordt de organist weer uitbetaald: f 266,- voor 3 jaar en 3 maanden.
In de 17e eeuw komt de combinatie Leemk(c)uijl en Willem in de doop- en trouwregisters veelvuldig voor. Het is niet vast te stellen welke persoon de organist is. (20)

Drents Archief 0176.01 Trouwregister Meppel 72: Bruidegom: Willem Willemz Leemkuijl Bruid: Eereltien Janz

Lucas Muijselaar ( voor 1717 - voor 1765)
Tijdens de bouw van het 'bequaeme orghel' wordt Luicas Muijselaar als organist aangesteld. Uit de correspondentie tussen de kerkvoogdij en orgelmaker Kamp kunnen we zien dat de organist af en toe voor de orgelmaker moest opkomen bij kerkmeesters en volmachten van de Meppel. Muiselaars was in 1766 nog organist. Zijn naam komt voor in een brief uit 1766 die vanuit Meppel naar de kandidaat-dominee Hein in Almelo werd gestuurd. '[...]zullende ook jaerlijks en alle jaaren uijt dit Wheme-Tractement an den tegenswoordigen Organist Emke Muiselaars off syn successeurs, als eerste schoolmeester van Meppel moeten uijtkeeren de somma van seventig Car. Glds.[..] (12)
Hij trouwt op 1 januari 1720 met Aaltje Ottoman uit Sneek. Als beroep geeft hij op 'organist'. In de akten zijn geen kinderen geregistreerd.
Bruidegom Lucas Muiselaar Beroep organist Geboorteplaats - Woonplaats Meppel
Bruid Aaltje Ottoman Beroep - Geboorteplaats - Woonplaats Sneeck
Gebeurtenis Trouwen Datum 01-01-1720 Religie herv. Gebeurtenisplaats Meppel
Drents Archief 0176.01 Registratienummer 73 Aktenummer 0176.01 Registratiedatum 01-01-1720 Akteplaats Meppel Collectie Bron: Trouw, Deel: 73 Boek Trouwregister Meppel 73 Opmerking Religie: herv. (20)

Klik op de afbeelding voor een vergroting

Emko Muiselaar?
In 1765 wordt organist Emko Muiselaar verzocht te stoppen met het laten spelen van jonge heren voor en na de godsdienst. Misschien is Luicis Muijselaar opgevolgd door een zoon of familielid?

Klik op de afbeelding voor een vergroting (19)

'Monsr Emko Muiselaer
[...] door Eenige jonge Heeren ..: discipelen in de musyke voor en na de
Godsdienst, als mede op andere dagen op t orgel in de kerk laten spelen .
welk niet ten genoegen van de ingezetenen en ons Scholte en volmagten is,
[...] uwe de goedheid zal gelieven te hebben van hedendage van te onthouden:
was mede ons Schulte en volmagten genoegen zal geven worden en ons daar op
verlatende noemen ons [...]
getekent op t Carspelhuis de 23 maart?
1765
getek. J. Alting'

P.A. Derks noemt deze organist in zijn uitgebreide artikelen over het orgel in de Meppelr Courant van 1897: 'E. Muijzelaar, die in 1802 als schoolmeester en organist op pensioen werd gesteld met eene jaarljjksche toelage uit de Kerspelkas van f 200, zyn tractement als organist bedroeg f 60, ’s jaars — in 1796 was dit f 70, — dat hij als organist uit de tractementen der beide Predikanten ontving. Het jaarlyksch tractement van den Poestentrapper of orgeltreder was f 15'. (24)

Jacob Prins
Hij zou van 1800-1802 de oude organist Muiselaer hebben vervangen. Daarna vertrok hij naar Tiel (23)

Gritters?
In een brief van 10 december 1811 wordt een salaris van f 60,- genoemd voor de schoolonderwijzer E. Gritters. Op 18 december wordt dit besluit bevestigd.
In 1812 betaalt de kerkvoogdij twee jaren organistentractement over 1810 en 1811 aan de weduwe Gritters.
In 1807 wordt Hendrik Nijenbranding benoemd als organist. Was Gritters vanaf 1807 de tweede organist?

Lubbers?: In 1806 geeft schoolonderwijzer Lubbers aan dat hij wil stoppen. Het is niet duidelijk of hij ook organist functioneerde. Er zijn drie gegadigden voor de functie: H. van Diever uit Goor, G. List en H. Schenkel. Er wordt een examen gehouden met Schenkel als eerste en Van Diever als laatste. De plaatselijke gecommitteerden benoemen H van Diever met tegenstemmen van Schulte en het kerspelbestuur. De benoeming wordt door het kerspelbestuur tegengehouden. De bevolking is het daarmee niet eens en schrijft zelfs dreigbrieven. Na het invoeren van de nieuwe onderwijswet van 1806 komt er een nieuwe commissie. De procedure wordt opnieuw uitgevoerd en nu wordt H.T. Nijenbranding benoemd met een jaarsalaris van f 350,- en f 50,- uit de kerspelkas. (11)

Hendrik Nijenbranding (1807-1818)
In 1813 betaalt de kerkvoogdij aan meester Nijenbranding een bedrag van f 52,- omdat hij 36 weken als voorzanger en 14 weken als organist heeft gefungeerd. Deze schoolmeester/organist is in 1818 overleden.
Zijn weduwe ontvangt nog 10 maanden salaris f 50,-, in 1819. Het jaarsalaris was f 60,-
Schoolmeester-organist Hendrik Nijenbranding, ook wel Baandering genoemd, wordt opgevolgd door Willem Koning.

Willem Koning (1818-1847)
In de vergadering van 27 september van het kerspelbestuur komt aan de orde of de nieuw te benoemen onderwijzer de overleden organist Nijenbranding ook als organist moet opvolgen. Meester Heinen komt als beste naar voren bij de examinatie. Deze Heinen komt ook voor in een aanstellingsbrief als voorzanger/voorlezer.
De kerkvoogden antwoorden dat Nijenbranding bij zijn benoeming als schoolmeester niet meteen als organist is benoemd. De kerkvoogden houden zich het recht voor zelf te beslissen welke organist wordt benoemd. De eerste schoolonderwijzer heeft al een uitstekend inkomen en hoeft niet automatisch als organist te worden benoemd. De Gouverneur van Drenthe P. Hofstede besluit op grond van de argumenten van de kerkvoogden dat zij vrij zijn om een organist te benoemen, los van de functie als eerste schoolonderwijzer.
De kerkvoogdij beoordeelt dan 3 sollicitanten: Jacob Koning, Willem Koning en Harm Steenwijk. Bij de examinatie blijkt dat Willem Koning en Jacob Koning gelijk worden beoordeeld. Men besluit dan om te loten, waarbij Willem Koning de gelukkige winnaar is.
Ook wordt er op 6 november een nieuw reglement voor de organist gemaakt dat mede wordt ondertekend door de nieuwe organist Willem Koning. Voor de teksten zie de kerspelbestuursverlagen. (14)
Op 30 okt 1821 wordt een vraag van organist Koning behandeld, waarin hij vraagt of zijn traktement kan worden verhoogd. Besloten wordt het tractement per 1 januari 1822 met f 15,- per jaar te verhogen. (22)
Koning maakt een rapport over de toestand van het orgel, gedateerd 30-7-1839 waarin de mankementen aan het orgel worden opgesomd.

1847: J.H. Bekker (1847-1851)
Volgens een bericht uit Het Orgel van 1907-januari wordt hij benoemd tot organist in Meppel. Hij wordt later bekend als muziekdirecteur van de Harmonie in Groningen. Hij vertrekt vanuit Meppel naar Gouda en gaat in 1867 naar Groningen.

Drentsche courant 25-03-1851, 28-03-1851


Provinciale Drentsche en Asser courant 09-01-1896


Het Orgel 1907-januari


Caecilia; algemeen muzikaal tijdschrift van Nederland, 1907 [volgno 1] 01-01-1907 blz. 38

Christian Friedrich Zillinger (ook genoemd: Christiaan Fredrik) ( 1851-1886)
Zillinger wordt geboren op 26 maart 1826 te Doesburg. Zijn ouders zijn Johan Andreas Zillinger en Hendrika de Rijk. Zijn vader is stadsmusicus te Doesburg (organist van de Grote- of Martinikerk en klokkenist of beiaardier). (04)
Zillinger wordt benoemd tot organist van de Mariakerk door kerkvoogdij en kerspelbestuur. Na 35 jaar dienst vraagt Zillinger ontslag aan de kerkvoogdij. In een vergadering van 13 februari 1886 wordt hem dit verleend, terwijl meteen ook over de opvolging wordt gesproken. De president-kerkvoogd zou, samen met de secretaris met de burgerlijke overheid gaan praten om opnieuw samen een organist te benoemen. Zowel kerkvoogdij als gemeente zouden elk f 150,- per jaar betalen aan de organist-muziekmeester. In een volgende vergadering wordt besloten het salaris van de organist te brengen op f 200,-, nu alleen voor rekening van de kerkvoogdij. De burgerlijke overheid is gestopt met de jarenlange traditie samen een organist te benoemen. Op 4 april 1886 wordt uit de binnengekomen sollicitaties een zevental opgeroepen voor het afleggen van een vergelijkend examen op woensdag 7 april, tussen één en vijf uur. De examinator is de huidige organist Zillinger.
Op 10 April brengt Zillinger verslag uit. Er is een drietal kandidaten waaruit de kerkvoogden kunnen kiezen: P. J. Sonbeek uit Dedemsvaart, H. J. de Vries uit Bolsward en H. C. van Griethuizen uit Alphen aan den Rijn. Gekozen wordt P. J. Sonbeek. Tijdens de vergadering wordt Zillinger bedankt voor zijn 35-jarig organistschap, hij wordt een kundig en stipt organist genoemd die als kunstenaar het orgel 'toonen kon ontlokken die de eerbiedige stichting opwekte'.


Provinciale Drentsche en Asser courant 15-01-1870, 07-04-1885, 11-04-1885


Het Orgel 1886-02


Provinciale Drentsche en Asser courant 11-02-1886, 05-04-1886, 13-04-1886



Provinciale Drentsche en Asser courant 28-04-1886, Het Orgel 1886-02

Pieter Johannes Sonbeek (1886-1919)
In 1886 wordt hij benoemd tot organist. Op 24 november 1905 geeft Sonbeek een concert bij de inwijding van het door Proper gerestaureerde orgel. Als er een voorstel wordt ingediend door een der kerkvoogden het salaris van de organist te verhogen aangezien het in vergelijking met andere gemeenten veel te laag is, dan wordt er opgemerkt: 'de handelingen van de organist zijn niet altijd in overeenstemming met de belangen van de gemeente en als hem hierop wordt gewezen is zijn antwoord een nieuwe ongepaste handeling'. Hieruit kunnen we opmaken dat de verhouding kerkvoogdij-organist gespannen is. Toch wordt het salaris van de organist gebracht van f200,- op f 300,- en wordt hem voor elke trouwdienst een bedrag van f 5,- uitbetaald, waarvan hij echter 50 cent moet afstaan aan de orgeltrapper. Tot 1919 is Sonbeek organist in Meppel. Zijn weduwe krijgt f 4,- pensioen per week. Er wordt een oproep geplaatst voor een nieuwe organist op een salaris van f 500,- per jaar. Er zijn zeven sollicitanten die zich aan een vergelijkend examen moeten onderwerpen.
Sonbeek wordt geboren op 4 dec 1841 in Rotterdam en overlijdt op 2 februari 1919 in Meppel. Hij is getrouwd met Elisabeth Jacoba Meerburg, geboren op 7 oktober 1841 in Zoetermeer en overleden op 15 februari 1926 in Meppel.


Foto verkregen via aanwijzingen van Frits Kaan en Lammy Sonbeek. (03)
De middelste persoon is vermoedelijk Pieter Johannes Sonbeek. De man naast hem is zijn zoon Jan Adrianus, die ook organist is geworden.



Het Orgel 1899-12 februari over 25-jarig jubileum van Sonbeek als organist

In 1905, 1906 en 1907 schrijft Sonbeek in het tijdschrift Het Orgel over het muziekonderwijs.

Het Orgel 1905 juli


Het Orgel 1906 december


Het Orgel 1907 maart


Provinciale Drentsche en Asser courant 27-11-1907, Het Orgel 1907 december


Het Orgel 1911 mei over het 25-jarig jubileum in de Grote kerk te Meppel, Provinciale Drentsche en Asser courant 01-05-1911, 04-05-1911


Hendrik Beunk (1920-1926)
Na een vergelijkend examen wordt H. Beunk uit Dokkum in 1920 benoemd tot organist. Al spoedig krijgt de kerkvoogdij moeilijkheden met de pas benoemde organist want deze leidt concerten op zondag, iets wat niet strookt met de opvattingen van de kerkvoogden. Als men hem hierop wijst is zijn antwoord dat hij vrijzinnig is. Hij gaat door met concerten geven. Als Beunk in 1924 verzoekt zijn salaris van f 500,- op f 750,- te brengen wordt dit afgewezen. Dit is voor de organist aanleiding te solliciteren, hij vraagt per 1 september 1926 ontslag. Hij vertrekt naar Zwolle en wordt daar leraar aan de muziekschool.


Het Orgel maart 1919, Leeuwarder courant 22-05-1919, Het Orgel juni 1919

Het salaris van de organist wordt met f 200,- verhoogd. Dat is een stijging van 66%.

Het Orgel 1920 mei


Het Orgel 1921 februari

Meningen naar aanleiding van 'De hervorming van den Gemeentezang in de Hervormde Kerk'.


Het Orgel 1923 oktober

Hij schrijft in Het Orgel van januari 1924 en februari 1924 een artikel César Franck's "Final" voor Orgel (op 21).

Het Orgel april 1924


Provinciale Drentsche en Asser courant 16-04-1953

Willem Zorgman (1926-1929)
Per 1 oktober 1926 wordt Willem Zorgman uit Maassluis benoemd na een vergelijkend examen dat werd afgenomen door Willemier uit Zwolle. Ook met Zorgman heeft de kerkvoogdij moeilijkheden want in 1928 krijgt Zorgman een brief van de kerkvoogden waarin hem wordt meegedeeld dat de leiding van de kerkdiensten bij de predikant berust en niet bij de organist. Voorts zou Zorgman onwelwillend optreden bij huwelijksdiensten. Voor een benoeming als organist in Enschede bedankt Zorgman maar al spoedig vertrekt hij uit Meppel.
Verder gegevens Willem Zorgman: (Zaandijk 5.2.1903 - Krugersdorp 7.2.1981) Hij studeerde bij Cor Kee, Cornelis de Wolf en Alex Paepen. Hij was organist te Maassluis (1924-1926), Meppel (1926-1929), Breda (1929-1932) en tenslotte te Velp (1932-1948). In 1948 emigreert Willem Zorgman naar Zuid-Afrika, waar hij als organist en muziekleraar werkzaam is. (36)


Het Orgel 1929 juli, september en november

Henk Pijlman (1929-1934)
In 1929 volgt Henk Pijlman Willem Zorgman op. Vrij snel vraagt Pijlman ontslag als organist van de Grote Kerk wegens zijn benoeming bij de Gereformeerde Kerk in Meppel. In de Gereformeerde Kerk wordt een nieuw elektro-pneumatisch orgel geplaatst van de Duitse firma Walcker.


Het Orgel 1929 december en 1930 juli


Provinciale Drentsche en Asser courant 20-06-1930, 08-01-1934, De Nederlander 15-02-1934, Het Orgel 1934 februari


Het Orgel 1936-april

Hendrik H. Kaldenberg (1934-1949)
Hendrik Kaldenberg wordt in 1934 de opvolger van Henk Pijlman.


Het Orgel 1934 juli


Provinciale Drentsche en Asser courant 25-09-1937 en 15-01-1947, Meppeler Courant 24-02-1939, 22-08-1941


De standaard 19-08-1935, Provinciale Drentsche en Asser courant 05-11-1938, 15-01-1947


Meppeler Courant 1946-06-21

Bé Hollander (1949-1953)
Bé Hollander is de opvolger van Kaldenberg, neemt zijn leerlingenpraktijk over voor een groot bedrag en werkt, samen met de kerkvoogdij, aan de realisering van de restauratie van het orgel. In 1953 vertrekt Hollander naar Wageningen, het wachten op en moeizaam werken aan het orgel beu.

Nico Verrips (1953-1998)
Vier sollicitanten worden uitgenodigd in Meppel mee te doen aan een vergelijkend examen: Jan Lensink uit Apeldoorn, Gerard Kieviet uit Bussum, Cor de Koning uit Almelo(?) en Nico Verrips uit Vinkeveen. Het examen vindt plaats in de Gereformeerde Kerk op het Walcker orgel omdat de toestand van het orgel in de Grote Kerk een dergelijk examen niet toelaat. In een vergadering van september 1953 wordt Nico Verrips benoemd tot Cantor-Organist. Op 25 september 1953 speelt Nico Verrips zijn eerste dienst op het zeer slecht functionerende orgel in de Grote kerk. Het kerkkoor, meisjes- en kinderkoor komen onder zijn leiding te staan.


Meppeler Courant 1953-09-28


Het Orgel 1953-11


Provinciale Drentsche en Asser courant 06-06-1958


Interview met Nico Verrips naar aanleiding van zijn 25-jarig jubileum in 1978. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting



Interview met Nico Verrips naar aanleiding van zijn 25-jarig jubileum in 1978. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting


Meppeler Courant 1998-04-17 Klik op de afbeelding voor een vergroting



Meppeler Courant 1998-04-20

Klaas Stok http://www.klaasstok.nl 1998-20xx
Nico Verrips neemt in 1998 afscheid, na meer dan 40 jaar werkzaam te zijn geweest als Cantor-Organist van de Grote kerk te Meppel. Zijn opvolger is Klaas Stok.
Klaas Stok is maar korte tijd organist in Meppel, omdat hij Bert Matter opvolgt als organist van de Walburgkerk te Zutphen.
In de overgangstijd van Klaas Stok naar Mannes Hofsink is Nico Verrips weer tijdelijke organist.

Mannes Hofsink (zie www.manneshofsink.nl) 2003-2019
Dit is de huidige organist van de Grote Kerk van Meppel. Ook hij combineert de functie van cantor en organist.
Mannes Hofsink heeft per september 2019 afscheid genomen van de Protestantse Gemeente Meppel om de functie van Kerkmusicus in de Nieuwe Kerk in Groningen te aanvaarden.

Johan Smit 2020-2023
Per 1 januari 2020 is Johan Smit benoemd als kerkmusicus in de Protestantse Gemeente in Meppel.
Johan Smit studeert aan het Conservatorium in Groningen Docent Muziek (dat heette vroeger Schoolmuziek) en hij studeert orgel.
Eerst bij Theo Jellema en nu (14-2-2020) bij Sietze de Vries en Erwin Wiersinga. (06)