Ruinerwold, Hervormde kerk

Informatie over de kerk


Ansichtkaarten na 1920

1857 en : ER worden sollicitanten opgeroepen voor de functie van hulponderwijzer. 'In staat, om tevens de kerkdienst zonder Orgel waar te nemen.'

Provinciale Drentsche en Asser courant 28-11-1857

1858: Sollicitanten gevraagd voor de positie van hoofdonderwijzer. De taak van voorzanger wordt tot nu toe ook uitgeoefend door de hoofdonderwijzer.

Provinciale Drentsche en Asser courant 11-05-1858

1866: Er worden plannen gemaakt voor een nieuw orgel. De verkoop van zitplaatsen heeft al f 960,-  opgebracht.

Provinciale Drentsche en Asser courant 02-06-1866, 14-06-1866

1869: Weer bericht dat men een orgel wenst aan te schaffen.
 
Provinciale Drentsche en Asser courant 14-09-1869

1870: Ondanks dat Ruinerwold een welvarend dorp is heeft men nog geen klok en orgel in de kerk.
In september wordt besloten een orgel te laten bouwen.

Provinciale Drentsche en Asser courant 29-04-1870, Meppeler Courant 1870-04-30, Provinciale Drentsche en Asser courant 03-06-1870


Provinciale Drentsche en Asser courant 27-09-1870

1871: Van Oeckelen krijgt opdracht om voor f 3.000,- een orgel te bouwen. In november wordt begonnen met het overbrengen van het orgel naar de kerk.

Provinciale Drentsche en Asser courant 03-03-1871, Algemeen Handelsblad 07-03-1871, Provinciale Drentsche en Asser courant 20-05-1871


Provinciale Drentsche en Asser courant 11-11-1871

1872: Het orgel wordt door Petrus van Oeckelen in het koor geplaatst. Dit gebeurt vanwege de slechte staat waarin de kerk verkeert.
De ingebruikname vindt plaats op 7 april met een bespeling door Jonkheer Mr. S.W. Trip.

Dispositie:
Manuaal   Pedaal
Bourdon 16' bas/discant C-a
Violon 16' discant  
Prestant 8'  
Holpijp 8'  
Holfluit 8'  
Viola da Gamba 8'  
Octaaf 4'  
Fluit 4'  
Quint 2 2/3'  
Octaaf 2'  
Cornet V discant  
Trompet 8' bas/discant  

Door middel van een piano/fortetrede kan de aanwezigheid van een tweede klavier gesuggereerd worden. Hierdoor worden Octaaf 4' en 2', Cornet, Quint en Trompet uitgeschakeld. Door de ongebruikelijke ligging van de bas-discantdeling (tussen c en cis) van de Bourdon 16 vt wordt een zelfstandig Pedaal gesuggereerd. De orgelbank heeft een rugleuning over de volle breedte van de bank.
De kerkvoogden plaatsen een advertentie in de krant dat het orgel 'uitmuntend voldoet [...] en bevelen zijn met vrijmoedigheid gemelde firma aan bij allen, aan wie de zorg voor het vervaardigen van nieuwe orgels mogt zijn opgedragen.'


Ontwerptekening door Van Oeckelen (07) Klik op de afbeelding voor een vergroting


Meppeler Courant 10-04-1872


Provinciale Drentsche en Asser courant 09-04-1872, 10-04-1872,

1873: De blinde organist Oord geeft een orgelconcert, waarbij het zelf zingt.

Provinciale Drentsche en Asser courant 13-12-1873

1902: Het schoolhoofd van de school in Oosteinde wordt organist,

Provinciale Drentsche en Asser courant 10-12-1902

1905: Voorlezer en voorzanger M. Koning wordt opgevolgd door de onderwijzer B. Henkel. Henkel krijgt voor het uitoefenen van deze functie toestemming van Gedeputeerde Staten.

Provinciale Drentsche en Asser courant 09-09-1905, 30-09-1905

1906: Concert door J.H. Secrève orgel, mevrouw Secrève-Eminckhoven zang en L. van der Tand viool.

Provinciale Drentsche en Asser courant 09-03-1906

1921: Het orgel wordt bij de kerkrestauratie verplaatst vanuit het koor naar een nieuwe galerij aan de westkant van de kerk. Het orgel is direct tegen de muur geplaatst, waardoor het orgelinterieur alleen kan worden bereikt via een opening in de achtermuur. Het orgel heeft dan ook geen achterwand. De achterwand is bij de verplaatsing verwijderd.
Dhr. Lubbers neemt na bijna 53 jaar afscheid als organist.

Provinciale Drentsche en Asser courant 29-11-1921, 11-11-1922

1926: Ds. de Boer schrijft een boekje over de kerk van 1926. Hij vermeldt in het boekje ook de verplaatsing van het orgel van de oostzijde naar de westzijde. (10)


Foto: (10)

1926: Concert door ds. v.d. Berg uit Koekange orgel en Mej. G. Vermeulen zang.

Provinciale Drentsche en Asser courant 19-10-1926

1930: Propaganda-kunstavond van de Nederlandse Blindenbond met medewerking van H.J. Besser bariton, C. Roelofs orgel en H. v.d. Heuvel declamatie. Ook het plaatselijk koor Con Amore werkt mee/

Provinciale Drentsche en Asser courant 26-09-1930

193x: Johan van Meurs noteert de gegevens van het orgel in zijn dispositiecahier. (11)

Klik op de afbeelding voor een vergroting


Foto links: Stichting Orgelcentrum Gr 3199 en nr. Pu 26858 1964 (12) Foto rechts: nr. E 45696-6 1972 (12)

1970: Op 15 juni schijft het Bureau Monumentenzorg aan de kerkvoogdij dat de rijksorgelbouwadviseur de vraag of het orgel een monumentenstatus heeft nog niet kan beantwoorden. Er wordt aangeraden contact op te nemen met de Hervormde orgelcommissie (HOC) voor nader onderzoek. (09)

1972: Reil doet op 8 mei een voorstel voor een grote stembeurt aan het orgel. Reil wil de volgende werkzaamheden uitvoeren:
 - het repareren en terugplaatsen van pijpwerk dat voor een restauratie uit het orgel is gehaald en daarbij sterk is beschadigd.
 - een grote stembeurt en onderhoudswerk.
De kerkvoogdij schrijft op 19 mei dat de uitgebreide stembeurt kan worden uitgevoerd. (06)

1977: Op 17 januari schrijft Reil naar aanleiding van een bezoek aan het orgel dat de toestand van het orgel zienderogen achteruit gaat en dat een restauratie steeds noodzakelijker wordt.

1978: Op 12 september schrijft de kerkvoogdij op basis van een gesprek met Reil op 10 augustus dat de restauratie door kan gaan.
Op 14 juli schrijft Reil dat de grootste oorzaak van de problemen de grote verschillen zijn in luchtvochtigheid. Het orgel is als het ware 'kapot' gestookt. De restauratie zal zich dan ook richten op het oplossen van deze problemen.
Op 14 september dankt Reil voor de opdracht het orgel te mogen restaureren. Het contract is eveneens van 14 september .(06)

1983: Op 11 april beantwoordt Reil een vraag van de kerkvoogdij omtrent de jaarlijkse stem- en onderhoudskosten. (06)

1986: Op  27 oktober stuurt Reil de gegevens van het orgel naar de kerkvoogdij. (06)
Op 29 december vraagt de kerkvoogdij aan het Bureau Monumentenzorg of het orgel kan worden opgenomen in de monumentenlijst. (09)

1987: Op 13 januari schrijft het Bureau Monumentenzorg dat het orgel op dit moment weinig kans maakt in het register te worden opgenomen. Wel is er een onderzoek gaande naar 'jongere' monumenten van na 1850. Als dit onderzoek is afgerond zal er meer duidelijkheid komen.


Foto Geert Jan Pottjewijd

2000: Reil constateert in een brief van 22 september dat het orgel toe is aan een grote onderhoudsbeurt. (06)

2001: Op 15 juni schrijft de kerkvoogdij Reil dat het groot onderhoud uitgevoerd kan worden.
Op 30 juli stuurt Reil de offerte voor het uitvoeren van groot onderhoud. Er wordt op gewezen dat het uiterst zinvol is Liegelind ringen aan te brengen onder de stokken van de windlade.
De volgende werkzaamheden worden uitgevoerd:
 - Uitnemen frontpijpen, uitdeuken, schoonmaken en poetsen
 - Binnenpijpen afnemen, windlade nazien, schoonmaken, houtwormbehandeling, speel- en registermechaniek nazien
 - pijpwerk herplaatsen, intonatie nazien en daarna een stembeurt
 - aanbrengen van vilten ringen onder de stokken
Op 3 september gaat de kerkvoogdij akkoord met de offerte inclusief het aanbrengen van de Liegelind ringen. De ringen waren oorspronkelijk niet begroot. (06)

2013: Brief van 27 maart van Reil met informatie rond de huidige staat van het orgel, als antwoord op een brief van Architectenbureau Kouwen waar in het kader van de BRIM-regeling wordt gevraagd welke werkzaamheden in de komende tijd voor het orgel zijn te verwachten.
De volgende werkzaamheden worden genoemd.:
 - Enige lekkage in de houten pijpen
 - Neerdalend gruis vanuit de toren vanwege een vleermuizenkolonie.
 - Jaarlijks klein onderhoud en eens per 2 jaar een grote stembeurt (06)

 
Foto Geert Jan Pottjewijd

2022: Groot onderhoud door Reil.
Het orgel wordt schoongemaakt en de windlade wordt voorzien van nieuwe Liegelind-ringen. De lessenaar krijgt LED-verlichting en er wordt een trap aangebracht om de Prestant 8' en de Bourdon 16' beter te kunnen stemmen.
Waar nodig wordt het pijpwerk hersteld en de mechaniek nagekeken. De windmotor wordt uit voorzorg vervangen omdat hij tijdens de werkzaamheden goed bereikbaar is.
De ingebruikname vindt plaats op dinsdag 12 april met een concert door organist Harm Hoeve en Noortje van Middelkoop op panfluit.(08)

Bronvermelding:
  1. Boek: Repertorium van de orgels gebouwd door Petrus van Oeckelen door Lex Gunnink blz. 125-126
  2. Cd-boekje: VLS VLC1092 Orgels in Drenthe
  3. Boek: Teus den Toom (redactie),Het historische orgel in Nederland 1872-1878, Nivo, 2005 67-68
  4. www: http://reliwiki.nl/index.php?title=Ruinerwold_%28Blijdenstein%29,_Blijdenstein_3_-_Bartholomeus (17-02-2025)
  5. www: http://hervormde-gemeente-ruinerwold.protestantsekerk.net (17-02-2025)
  6. Archief Reil
  7. Archief Jaap Brouwer, Publicatie Stichting Groninger Orgels mei 1985
  8. www: www.orgelnieuws.nl (03-08-2022)
  9. Drents Archief: 0913 Archief van de afdeling Monumentenzorg van de provincie Drenthe 1284 Ruinerwold, Blijdenstein 13 (NH kerk); 1952-1987
  10. Boek: Ds. AE. T. de Boer, De kerk te Ruinerwold, Assen: Van Gorcum, 1926
  11. Boek: Jaap Brouwer, Johan van Meurs – Een studie over een pionierend orgeladviseur, Groningen: Philip Elchers, 2017.
  12. www: http://www.kerkeninbeeld.nl (17-02-2025)