Schoonebeek, Gereformeerde kerk
Kerk
De Kerk werd gesticht in 1859. Op de afbeelding hieronder de in 1890 gebouwde
kerk, die een kerk uit 1861 verving. (04)
Ansichtkaart
aan de achterkant
beschreven in 1948
(04)
Orgel
1903/1904: Het eerste orgel werd gebouwd door Jan Proper. De kosten
bedragen f 1.000,-. Er wordt f 690,- aan giften bijeengebracht. Het ontbrekende
bedrag wordt geleend. (10)
De
linker foto stamt uit het Drents Fotoarchief
en heeft de volgende ondertiteling: "Het orgel van de oude gereformeerde kerk aan de Europaweg 139 te Schoonebeek". (01)
Op de rand onder het orgel staat de volgende tekst "Zijt daders van het Woord,
niet alleen hoorders!"". De rechterfoto stamt uit de facebook-groep 'Oud-Drenthe
in Woord en Beel'.
Schoonebeek 25 Febr.1904
Gisteravond werd het orgel in de Geref. Kerk
alhier in gebruik genomen bij welke gelegenheid Ds Bakker van Emmen voor de
groote schare optrad. Nadat Z Eerw. de geschiedenis der muziek voor en onder het
oude Israel eenigzins had toegelicht en meer bijzonder de wording en het gebruik
van het thans bestaande orgel geschetst, sprak hij naar aanleiding van Coll. 3
vers 16b een gepast en boeiend woord, opwekkend tot den lof des Heren. Het
nieuwe instument doet den vervaardiger den heer Proper te Kampen, alle eer aan
en bezit zeven doorlopende registers, waaronder een 16 vts, drie 8 vts, twee 4
vts en een 2 vt., benevens sprekend front en pedaal. De ronde lieflijke toon is
voor de gemeente voldoende sterk.
Moge het orgel niet alleen met gezang der
gemeente aanvullen en steunen maar bovenal bevorderlijk zijn tot verheerlijking
van hem, die zegt in zijn woord: “Alles wat adem heeft love den Heere!” (08)
Provinciale
Drentsche en Asser courant 29-02-1904
1921: De
organist krijgt een salarisverhoging van f 10,-. Dat is 40% meer.
Het Orgel 1921
februari
Emmer courant
30-11-1921
Emmer courant 22-02-1927, Emmer courant 22-03-1927
Provinciale
Drentsche en Asser courant 27-11-1931
1933:
Installatie van een windmotor door Steinmann en Vierdag
Emmer courant 12-12-1933
Geluidsopnamen Geert Jan Pottjewijd d.d. 5 januari 2018
- J.S. Bach (1685-1750):
Fuga in G BWV 576
- Wim van Beek (1931-2017) Partita
Psalm 100
1950: In 1950 wordt een nieuwe kerk gebouwd. Zie krantenbericht
Emmer courant 07-08-1950
Foto Nieuwe
kerk (1950) (05)
Tekeningen van architect A.C. Nicolai (09)
De kerk krijgt een electro-pneumatisch orgel van Valckx en Verkouteren met 2 klavieren en vrij pedaal en 18 stemmen. De ingebruikname vond plaats op 2 augustus 1950.
Het orgel werd ingespeeld door de organist van de gereformeerde Zuiderkerk in
Emmen dhr. H.J. Binnema.
Programma
van de ingebruikname. (07)
Het oude orgel
wordt te koop aangeboden in Organist en Eredienst van juli 1949
Het wordt verkocht naar de Gereformeerde kerk te
Woldendorp. Plaatsing daar door L. Rinkema uit Woldendorp. Daar heeft het instrument tot 2007 gestaan. De Gereformeerde kerk in Woldendorp is in 2006 gekocht door
Pieter Stapel om er een muziekcentrum van te maken. Het orgel was niet bij de koop inbegrepen. Het instrument is verkocht aan de kerk te Peperga (Frl.) Het
wordt door orgelmaker de Wit uit Nieuw Vennep geplaatst. (02) Het is op 22 maart 2008 in gebruik genomen. (03) Zie voor meer informatie
ook deel III uit Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk. Vanuit dit boek is de beschrijving
onderaan deze pagina afkomstig. Door Cees van Dam werd ik op het spoor gezet van de verbinding tussen Woldendorp en Schoonebeek.
Bericht van ingebruikname in het tijdschrift Organist en Eredienst van september 1950
Dispositie:
Manuaal I |
|
Manuaal II |
|
Pedaal |
|
Prestant |
8' |
Holpijp |
8' |
Subbas |
16' |
Roerfluit |
8' |
Quintadeen |
8' |
Octaafbas |
8' |
Octaaf |
4' |
Salicionaal |
8' |
Gedekt |
8' |
Quint ' |
2 2/3 |
Open fluit |
4' |
|
|
Octaaf |
2' |
Nasard |
2 2/3' |
|
|
Mixtuur-Cornet |
III-IV |
Nachthoorn |
2' |
|
|
Trompet |
8' |
Tremulant |
|
|
|
Foto's : Geert Jan Pottjewijd
2018:
De kerk staat op dit moment te koop vanwege de fusie tussen de Gereformeerde en
de Hervomde kerk te Schoonebeek. Tot ca. medio 2018 wordt de kerk gezamenlijk
gebruikt, omdat de Hervormde kerk wordt verbouwd.
Daarna betrekt men de
Hervormde kerk. Zie ook onderstaand artikelen uit het Dagblad van het Noorden van
4 januari 2018 en 19 juni 2018
Klik op de afbeelding voor een vergroting
2020:
De kerk is verkocht en wordt omgebouwd tot huisartspraktijk. Het
orgel blijft in het gebouw.
Dagblad van het Noorden maart 2020
Nederlands
Dagblad d.d. 24 oktober 2021
Bronvermelding:
- Door Victor Timmer uit Leek werd ik gewezen op de foto uit het Drents Fotarchief via een E-Mail op 14-05-2007
- E-Mail door Pieter Stapel d.d. 28-08-2007
- E-Mail van Piet Bron via de maillijst [Kerkorgel] d.d. 24-12-2008
- www:
http://reliwiki.nl/index.php?title=Schoonebeek,_Europaweg_139_-_Gereformeerde_Kerk
(Oude kerk)
- www:
http://reliwiki.nl/index.php/Schoonebeek,_De_Mente_2_-_Gereformeerde_Kerk
(Nieuwe kerk
- Tijdschrift: Organist & Eredienst, jrg. 16, nr. 175, september 1950
- Archief Lambert Erné - Universiteit Utrecht
- www:
http://oud-schoonebeek.nl/ (06-06-2021)
- Boek: Albert Gielen, A.C. Nicolai (1914-2011) -
Bouwstenen voor een moderne woonomgeving, Rotterdam: Nederlands
Architectuurinstituut (NAi), 2004
- Boek: E. Karst, Honderd jaar gereformeerd kerkelijk
leven in Schoonebeek, 1959
Tekst Woldendorp Gereformeerde kerk uit "Het Groninger Orgelbezit Van Adorp tot Zijldijk Deel III Oldambt/Westerwolde" blz. 208-209
De gemeente werd in 1845 afgesplitst van Midwolda, en op 20 juli van dat jaar
geïnstitueerd. Vanaf 1850 werd een ruimte gehuurd om kerkdiensten te houden. Pas
in 1874 werd een kerk aan de rand van het dorp gebouwd, die op 15 augustus 1874
in gebruik kon worden genomen. Het dorp kwam in april 1945 in de vuurlinie te
liggen bij de gevechten rondom Delfzijl Het gevolg was dat vele gebouwen in
vlammen opgingen, waaronder de Hervormde en de Gereformeerde kerk. Op een andere
plek in het dorp is de huidige kerk gebouwd, waarvan, blijkens een gedenksteen,
de eerste steen is gelegd op 28 met 1949 door Ds. A. Vos. Op 6 december van
hetzelfde jaar kon het gebouw in gebruik worden genomen.
Aanvankelijk werd gebruik gemaakt van een harmonium, dat werd geplaatst in een
nis boven het portaal van de ingang. In 1950 werd dit vervangen door het huidige
orgel dat was aangekocht uit de toen afgebroken Gereformeerde kerk te
Schoonebeek. Daarvoor werd een nieuwe galerij voor de nis aangebracht, die
gedragen wordt door twee dikke bakstenen kolommen. Het architectenbureau Van Loo,
dat deze kerk had ontworpen, maakte bezwaar tegen de overplaatsing van het orgel
en wilde het oude front vervangen zien door een modern!!. Dit voorstel legde men
naast zich neer. Het orgel werd na restauratie overgeplaatst door L. Rinkema.
Tijdens deze werkzaamheden kreeg deze orgelmaker onderdak bij een zuster uit de
gemeente. Dat had grote gevolgen voor Rinkema: het jaar daarop trad hij met haar
in het huwelijk en verplaatste hij het bedrijf van Aduard naar Woldendorp.
Het aangekochte orgel was oorspronkelijk in de jaren 1903/4 gebouwd door J.
Proper. Het had oorspronkelijk één manuaal en aangehangen Pedaal. Ook te
Schoonebeek was het geplaatst op een galerij, gedragen door twee gietijzeren
zuilen. Het naamplaatje boven het manuaal werd met de laatste orgelvernieuwing
verwijderd, maar keerde, op dringend verzoek van organist Jan Stegmeijer,
gelukkig terug, Hierop staat: “J. Proper Kampen opgerigt 1886”. Aan weerszijden
van deze tekst staat een medaillon, met op de ene een muze, en op de andere een
symbool van Kampen.
In de jaren 1971/73 werd het instrument vernieuwd door J.J. Harkema. Deze
verwijderde de Bourdon 16 vt van het Manuaal en plaatste de baspijpen hiervan op
een nieuwe Pedaallade, tegen de zijwand. Op de vrijgekomen plaats kwam een
nieuwe Mixtuur. De Viola di Gamba 8 vt (waarvan het groot octaaf was
gecombineerd met de Holpijp) werd toen versneden tot een Quint 2 2/3 vt. De
gedemonteerde tremulant werd opnieuw aangebracht; de inbouw van het manuaal werd
gewijzigd en er kwam een nieuw pedaalklavier.
Omstreeks 1979 is het orgel van nieuwe kleuren voorzien: perziaans rood met
goudbies. Daarvoor was de kleur lichtgroenig, terwijl in Schoonebeek het orgel
inclusief het gehele interieur van de kerk donkerbruin was.
Dispositie (in ladevolgorde);
Manuaal (C f”):
Prestant 8 Vt
Mixtuur 3 st.
Quint 2 2/3 vt
Holpijp 8 vt
Octaaf 4 vt
Fluit 4vt
Octaaf 2 vt
Pedaal (C d’):
Bourdon 16 vt
Nevenregisters:
Tremulant
Pedaalkoppel
Windvoorziening: magazijnbalg, onder de windlade; de handpomp is verwijderd.
Bijzonderheden: de pijpen C en Cis van de Prestant zijn van hout; het register
staat vanaf D in het front. De klaviatuur bevindt zich aan de linkerzijde.