Schoonebeek, Gereformeerde kerk

Kerk
De Kerk werd gesticht in 1859. Op de afbeelding hieronder de in 1890 gebouwde kerk, die een kerk uit 1861 verving. (04)

Ansichtkaart aan de achterkant beschreven in 1948 (04)

Orgel

1903/1904: Het eerste orgel werd gebouwd door Jan Proper. De kosten bedragen f 1.000,-. Er wordt f 690,- aan giften bijeengebracht. Het ontbrekende bedrag wordt geleend. (10)


De linker foto stamt uit het Drents Fotoarchief en heeft de volgende ondertiteling: "Het orgel van de oude gereformeerde kerk aan de Europaweg 139 te Schoonebeek". (01)
Op de rand onder het orgel staat de volgende tekst "Zijt daders van het Woord, niet alleen hoorders!"". De rechterfoto stamt uit de facebook-groep 'Oud-Drenthe in Woord en Beel'.


Schoonebeek 25 Febr.1904
Gisteravond werd het orgel in de Geref. Kerk alhier in gebruik genomen bij welke gelegenheid Ds Bakker van Emmen voor de groote schare optrad. Nadat Z Eerw. de geschiedenis der muziek voor en onder het oude Israel eenigzins had toegelicht en meer bijzonder de wording en het gebruik van het thans bestaande orgel geschetst, sprak hij naar aanleiding van Coll. 3 vers 16b een gepast en boeiend woord, opwekkend tot den lof des Heren. Het nieuwe instument doet den vervaardiger den heer Proper te Kampen, alle eer aan en bezit zeven doorlopende registers, waaronder een 16 vts, drie 8 vts, twee 4 vts en een 2 vt., benevens sprekend front en pedaal. De ronde lieflijke toon is voor de gemeente voldoende sterk.
Moge het orgel niet alleen met gezang der gemeente aanvullen en steunen maar bovenal bevorderlijk zijn tot verheerlijking van hem, die zegt in zijn woord: “Alles wat adem heeft love den Heere!” (08)



Provinciale Drentsche en Asser courant 29-02-1904


1921: De organist krijgt een salarisverhoging van f 10,-. Dat is 40% meer.

Het Orgel 1921 februari


Emmer courant 30-11-1921


Emmer courant 22-02-1927, Emmer courant 22-03-1927


Provinciale Drentsche en Asser courant 27-11-1931

1933: Installatie van een windmotor door Steinmann en Vierdag

Emmer courant 12-12-1933

Geluidsopnamen Geert Jan Pottjewijd d.d. 5 januari 2018
 - J.S. Bach (1685-1750): Fuga in G BWV 576
 - Wim van Beek (1931-2017) Partita Psalm 100

1950: In 1950 wordt een nieuwe kerk gebouwd. Zie krantenbericht Emmer courant 07-08-1950

Foto Nieuwe kerk (1950) (05)


Tekeningen van architect A.C. Nicolai (09)

De kerk krijgt een electro-pneumatisch orgel van Valckx en Verkouteren met 2 klavieren en vrij pedaal en 18 stemmen. De ingebruikname vond plaats op 2 augustus 1950.
Het orgel werd ingespeeld door de organist van de gereformeerde Zuiderkerk in Emmen dhr. H.J. Binnema.
Programma van de ingebruikname. (07)


Het oude orgel wordt te koop aangeboden in Organist en Eredienst van juli 1949
Het wordt verkocht naar de Gereformeerde kerk te Woldendorp. Plaatsing daar door L. Rinkema uit Woldendorp. Daar heeft het instrument tot 2007 gestaan. De Gereformeerde kerk in Woldendorp is in 2006 gekocht door Pieter Stapel om er een muziekcentrum van te maken. Het orgel was niet bij de koop inbegrepen. Het instrument is verkocht aan de kerk te Peperga (Frl.) Het wordt door orgelmaker de Wit uit Nieuw Vennep geplaatst. (02) Het is op 22 maart 2008 in gebruik genomen. (03) Zie voor meer informatie ook deel III uit Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk. Vanuit dit boek is de beschrijving onderaan deze pagina afkomstig. Door Cees van Dam werd ik op het spoor gezet van de verbinding tussen Woldendorp en Schoonebeek.



Bericht van ingebruikname in het tijdschrift Organist en Eredienst van september 1950

Dispositie:

Manuaal I   Manuaal II   Pedaal  
Prestant 8' Holpijp 8' Subbas 16'
Roerfluit 8' Quintadeen 8' Octaafbas 8'
Octaaf 4' Salicionaal 8' Gedekt 8'
Quint ' 2 2/3 Open fluit 4'    
Octaaf 2' Nasard 2 2/3'    
Mixtuur-Cornet III-IV Nachthoorn 2'    
Trompet 8' Tremulant      


 
Foto's : Geert Jan Pottjewijd

2018: De kerk staat op dit moment te koop vanwege de fusie tussen de Gereformeerde en de Hervomde kerk te Schoonebeek. Tot ca. medio 2018 wordt de kerk gezamenlijk gebruikt, omdat de Hervormde kerk wordt verbouwd.
Daarna betrekt men de Hervormde kerk. Zie ook onderstaand artikelen uit het Dagblad van het Noorden van 4 januari 2018 en 19 juni 2018

Klik op de afbeelding voor een vergroting

2020: De kerk is verkocht en wordt omgebouwd tot huisartspraktijk. Het orgel blijft in het gebouw.

Dagblad van het Noorden maart 2020



Nederlands Dagblad d.d. 24 oktober 2021

Bronvermelding:
  1. Door Victor Timmer uit Leek werd ik gewezen op de foto uit het Drents Fotarchief via een E-Mail op 14-05-2007
  2. E-Mail door Pieter Stapel d.d. 28-08-2007
  3. E-Mail van Piet Bron via de maillijst [Kerkorgel] d.d. 24-12-2008
  4. www: http://reliwiki.nl/index.php?title=Schoonebeek,_Europaweg_139_-_Gereformeerde_Kerk (Oude kerk)
  5. www: http://reliwiki.nl/index.php/Schoonebeek,_De_Mente_2_-_Gereformeerde_Kerk (Nieuwe kerk
  6. Tijdschrift: Organist & Eredienst, jrg. 16, nr. 175, september 1950
  7. Archief Lambert Erné - Universiteit Utrecht
  8. www: http://oud-schoonebeek.nl/ (06-06-2021)
  9. Boek: Albert Gielen, A.C. Nicolai (1914-2011) - Bouwstenen voor een moderne woonomgeving, Rotterdam: Nederlands Architectuurinstituut (NAi), 2004
  10. Boek: E. Karst, Honderd jaar gereformeerd kerkelijk leven in Schoonebeek, 1959
Tekst Woldendorp Gereformeerde kerk uit "Het Groninger Orgelbezit Van Adorp tot Zijldijk Deel III Oldambt/Westerwolde" blz. 208-209

Het eerste Proper-orgel nu te Woldendorp Groningen.
De gemeente werd in 1845 afgesplitst van Midwolda, en op 20 juli van dat jaar geïnstitueerd. Vanaf 1850 werd een ruimte gehuurd om kerkdiensten te houden. Pas in 1874 werd een kerk aan de rand van het dorp gebouwd, die op 15 augustus 1874 in gebruik kon worden genomen. Het dorp kwam in april 1945 in de vuurlinie te liggen bij de gevechten rondom Delfzijl Het gevolg was dat vele gebouwen in vlammen opgingen, waaronder de Hervormde en de Gereformeerde kerk. Op een andere plek in het dorp is de huidige kerk gebouwd, waarvan, blijkens een gedenksteen, de eerste steen is gelegd op 28 met 1949 door Ds. A. Vos. Op 6 december van hetzelfde jaar kon het gebouw in gebruik worden genomen.

Aanvankelijk werd gebruik gemaakt van een harmonium, dat werd geplaatst in een nis boven het portaal van de ingang. In 1950 werd dit vervangen door het huidige orgel dat was aangekocht uit de toen afgebroken Gereformeerde kerk te Schoonebeek. Daarvoor werd een nieuwe galerij voor de nis aangebracht, die gedragen wordt door twee dikke bakstenen kolommen. Het architectenbureau Van Loo, dat deze kerk had ontworpen, maakte bezwaar tegen de overplaatsing van het orgel en wilde het oude front vervangen zien door een modern!!. Dit voorstel legde men naast zich neer. Het orgel werd na restauratie overgeplaatst door L. Rinkema. Tijdens deze werkzaamheden kreeg deze orgelmaker onderdak bij een zuster uit de gemeente. Dat had grote gevolgen voor Rinkema: het jaar daarop trad hij met haar in het huwelijk en verplaatste hij het bedrijf van Aduard naar Woldendorp.
Het aangekochte orgel was oorspronkelijk in de jaren 1903/4 gebouwd door J. Proper. Het had oorspronkelijk één manuaal en aangehangen Pedaal. Ook te Schoonebeek was het geplaatst op een galerij, gedragen door twee gietijzeren zuilen. Het naamplaatje boven het manuaal werd met de laatste orgelvernieuwing verwijderd, maar keerde, op dringend verzoek van organist Jan Stegmeijer, gelukkig terug, Hierop staat: “J. Proper Kampen opgerigt 1886”. Aan weerszijden van deze tekst staat een medaillon, met op de ene een muze, en op de andere een symbool van Kampen.
In de jaren 1971/73 werd het instrument vernieuwd door J.J. Harkema. Deze verwijderde de Bourdon 16 vt van het Manuaal en plaatste de baspijpen hiervan op een nieuwe Pedaallade, tegen de zijwand. Op de vrijgekomen plaats kwam een nieuwe Mixtuur. De Viola di Gamba 8 vt (waarvan het groot octaaf was gecombineerd met de Holpijp) werd toen versneden tot een Quint 2 2/3 vt. De gedemonteerde tremulant werd opnieuw aangebracht; de inbouw van het manuaal werd gewijzigd en er kwam een nieuw pedaalklavier.
Omstreeks 1979 is het orgel van nieuwe kleuren voorzien: perziaans rood met goudbies. Daarvoor was de kleur lichtgroenig, terwijl in Schoonebeek het orgel inclusief het gehele interieur van de kerk donkerbruin was.

Dispositie (in ladevolgorde);
Manuaal (C f”):
Prestant 8 Vt
Mixtuur 3 st.
Quint 2 2/3 vt
Holpijp 8 vt
Octaaf 4 vt
Fluit 4vt
Octaaf 2 vt
Pedaal (C d’):
Bourdon 16 vt

Nevenregisters:
Tremulant
Pedaalkoppel

Windvoorziening: magazijnbalg, onder de windlade; de handpomp is verwijderd.

Bijzonderheden: de pijpen C en Cis van de Prestant zijn van hout; het register staat vanaf D in het front. De klaviatuur bevindt zich aan de linkerzijde.